3 điều cần biết về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa #NguyênNhânTriệuChứngPhòngNgừa

Đau bả vai do nhiều yếu tố khác nhau gây ra. Do đó, việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp người bệnh nhận được phương pháp điều trị hiệu quả, ngăn ngừa triệu chứng tiến triển nghiêm trọng.

Đau bả vai là gì?

Đau bả vai hay đau xương bả vai là tình trạng vùng xương bả vai bị đau nhức, dẫn tới việc khó cử động cánh tay, sưng khớp  và hạn chế vận động. Xương bả vai gồm hai xương có hình tam giác ở khu vực lưng trên, nằm ở 2 bên cột sống. Chúng cho phép vai thực hiện những chuyển động xoay phía trước và phía sau, nâng và hạ vai.

Triệu chứng khi đau vùng bả vai

Người bệnh đau bả vai sẽ tùy thuộc nguyên nhân sẽ xuất hiện những triệu chứng khác nhau như: (1)

• Đau nhức dữ dội tại vùng bả vai, có thể lan sang những bộ phận khác như cổ, cánh tay, cẳng tay, bàn tay.
• Sưng và bầm tím tại vùng bả vai, quanh khớp hoặc cánh tay.
• Chấn thương, biến dạng khớp vai và cánh tay.
• Cơn đau vai thường xuất hiện vào ban đêm hay khi nghỉ ngơi, nghiêm trọng hơn khi hoạt động.
• Người bệnh cảm thấy khó khăn khi nâng cánh tay, xoay vai và khi thực hiện những hoạt động khác.
• Sưng nóng đỏ tại vùng bả vai, có thể kèm theo sốt hay các dấu hiệu nhiễm trùng.
• Một số trường hợp có thể xuất hiện những triệu chứng bất thường như đau bụng, khó thở và tăng nhịp tim khi cơn đau xuất hiện.

Nguyên nhân gây đau nhức bả vai

1. Đau cơ bả vai

1.1. Căng cơ

Nguyên nhân gây đau bả vai phổ biến nhất là do những vấn đề từ các cơ và mô. Cơn đau có thể chỉ xuất hiện ở khu vực xương hoặc đi kèm triệu chứng đau tại những nhóm cơ ở vai và lưng. (2)

Việc sử dụng quá sức các cơ ở bả vai cũng dẫn tới căng cơ hoặc chấn thương. Hoặc ở người đang stress nặng, cơ lưng và vai bị căng, co thắt, gây đau tại bả vai, cổ, hoặc lưng.

1.2. Rách cơ chóp xoay vai

Rách cơ chóp xoay vai là tình trạng các cơ xoay của khớp vai bị rách một phần hoặc toàn phần. Đây là một bệnh lý phổ biến ở khớp vai. Tình trạng này giống như một cỗ máy khi đã vận hành quá lâu sẽ làm cho các gân cơ chóp xoay bị thoái hoá, mài mòn, dẫn tới hiện tượng chóp xoay bị rách/đứt.

1.3. Hội chứng đông cứng khớp vai

Đây là một hội chứng đau khớp vai thường gặp. Tình trạng đau này do viêm quá mức của khớp  thường khởi phát sau chấn thương hoặc tự nhiên. Biểu hiện của đông cứng khớp vai là đau, đặc biệt là đau nhiều về đêm, cứng khớp vai gây hạn chế vận động. Tình trạng bệnh lý này có thể tử giới hạn sau 2-3 năm nhưng cần được điều trị và tập phục hồi chức năng nhằm lấy lại vận động cho khớp vai.

1.4. Hội chứng đau cân cơ

Hội chứng đau cân cơ (rối loạn chức năng – MFPDS) là một rối loạn đau mạn tính. Khi nhấn vào điểm nhạy cảm trong cơ bắp của người bệnh (các điểm trigger) sẽ gây ra tình trạng đau tại vùng khác không liên quan vùng bị đau của cơ thể. Đây là tình trạng đau quy chiếu (referred pain).

1.5. Đau cơ xơ hóa

Đau cơ xơ hóa là một bệnh lý gây đau toàn thân. Triệu chứng đặc trưng là các cơn đau từ sâu bên trong cơ, nhưng khó xác định chính xác vị trí đau. Bên cạnh cơn đau, người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng bỏng rát kèm theo, lan tỏa ra những khu vực khác trong thời gian dài.

Cơn đau có thể xuất hiện tại bất kỳ vị trí nào như cơ, xương, gân, dây chằng và những tổ chức phần mềm khác. Tuy nhiên, triệu chứng đau thường tập trung ở vùng cổ, vai, gáy, khu vực cột sống thắt lưng, khuỷu tay và hai bên đầu gối.

2. Đau xương và khớp bả vai

2.1. Loãng xương

Loãng xương là tình trạng xương liên tục mỏng dần theo thời gian. Mật độ xương giảm khiến xương giòn hơn, dễ tổn thương và bị gãy dù chỉ bị chấn thương nhẹ. Tình trạng thường ảnh hưởng tới lưng trên và cột sống.

2.2. Thoái hóa khớp vai

Do phải cử động liên tục trong sinh hoạt hằng ngày, khớp vai dễ bị thoái hóa nhất. Nguyên nhân là do tình trạng sụn khớp bị bào mòn dẫn tới phần xương dưới sụn, các đầu xương bả vai không được bảo vệ và cọ xát vào nhau gây đau, đặc biệt là khi cử động. Quá trình cọ xát cũng làm xơ hóa xương dưới sụn, từ đó gây thoái hóa các đầu xương, dẫn tới hình thành gai xương và hốc xương dưới sụn. Thoái hóa khớp vai cũng là nguyên nhân góp phần gây sưng và đau nhức tại vùng bả vai.

2.3. Hẹp ống sống

Đây là tình trạng thu hẹp không gian bên trong ống sống, gây áp lực lớn lên các rễ thần kinh, tủy sống đi qua cột sống. Hẹp ống sống gây đau tới những bộ phận khác trên cơ thể, bao gồm cả xương bả vai.

2.4. Thoái hóa đĩa đệm

Thoái hóa đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm cột sống mất sự dẻo dai vốn có, lệch khỏi vị trí thông thường, gây đau tới những bộ phận khác nhau trên cơ thể, bao gồm cả xương bả vai.

2.5. Gãy xương bả vai

Thực tế xương bả vai rất khó bị gãy. Chỉ có những chấn thương lớn như tai nạn giao thông, chấn thương thể thao hoặc té ngã mới có thể gây ra tình trạng này. Khi bị gãy xương bả vai, người bệnh sẽ bị sưng, đau và bầm tím ở vùng bả vai.

3. Các vấn đề ở tim

Một số vấn đề nghiêm trọng ở tim cũng có thể gây ra những cơn đau quy chiếu ở vai, xương bả vai hay khoảng trống giữa hai xương. Triệu chứng đau báo hiệu các vấn đề như đau tim, viêm màng ngoài tim, phình tách động mạch chủ.

Nếu đau xương bả vai kèm theo đau tức ngực dữ dội, dai dẳng, không giảm bớt, người bệnh nên nhanh chóng đi đến các cơ sở y tế uy tín để có biện pháp can thiệp kịp thời. Bởi đây có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng nhồi máu cơ tim (myocardial infarction).

4. Tình trạng phổi và ngực

Những vấn đề ở phổi, khoang ngực và thành ngực cũng có thể khiến người bệnh bị đau bả vai. Nếu mắc hội chứng khối u Pancoast (u ở đỉnh phổi), người bệnh sẽ bị đau ở vai, bả vai và cánh tay. Bệnh zona cũng gây đau khi các rễ thần kinh hỗ trợ xương bả vai bị ảnh hưởng.

5. Vấn đề ở bụng và xương chậu

Một số vấn đề ở bụng và xương chậu đôi khi có thể gây đau xương bả vai. Nguyên nhân là do cơ hoành (ngăn cách giữa lồng ngực và khoang bụng) có một mạng lưới dây thần kinh có thể bị viêm, đau, ảnh hưởng tới vai. Trong đó, những vấn đề như sỏi mật, loét dạ dày, trào ngược axit, vấn đề về gan thường gây đau xương bả vai phải, trong khi bệnh viêm tụy gây đau bên trái.

6. Ung thư

Các khối u ác tính (ung thư) ở ngực hoặc vùng bụng trên cũng có thể gây đau bả vai. Các bệnh ung thư có thể gây đau bả vai gồm:

• Ung thư hạch bạch huyết (lymphomas)
• Ung thư phổi
• U trung biểu mô (mesothelioma)
• Ung thư thực quản
• Ung thư dạ dày
• Ung thư gan
• Ung thư tuyến tụy

Ung thư di căn xương (ung thư ở một bộ phận rồi di căn đến xương) cũng có thể ảnh hưởng tới xương bả vai. Tình trạng này được báo cáo là có liên quan với bệnh ung thư vú, ung thư gan và ung thư đường tiêu hóa.

Chẩn đoán đau khớp bả vai

1. Xét nghiệm

Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm để giúp thu hẹp các nguyên nhân, cụ thể: (3)

• Xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC): Xét nghiệm này có thể giúp phát hiện nhiễm trùng.
• Xét nghiệm tốc độ máu lắng (ESR): Xét nghiệm giúp phát hiện các dấu hiệu viêm.
• Xét nghiệm protein phản ứng C (CRP): Xét nghiệm giúp kiểm tra tình trạng viêm.
• Các xét nghiệm chức năng gan (LFT): Đây là một nhóm các xét nghiệm giúp phát hiện các bệnh lý ở gan.

2. Chẩn đoán hình ảnh

• Chụp X-quang: Phương pháp này cung cấp hình ảnh về xương và khớp của người bệnh. Kết quả chụp X-quang có thể cho thấy những thay đổi do viêm khớp tại khớp vai (gai xương hoặc gãy xương) nhưng lại không cho thấy sự thay đổi hoặc vấn đề xảy ra ở các mô mềm của cơ thể (cơ, gân…).
• Siêu âm: Siêu âm thường được chỉ định thực hiện để kiểm tra tình trạng viêm, rách hoặc đứt gân… Đây là một phương pháp hữu ích vì có thể cung cấp manh mối để xác định nguồn gốc cơn đau.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI): Hai phương pháp này thường được bác sĩ chỉ định thực hiện khi nghi ngờ gãy xương hoặc có liên quan tới tai nạn. Qua đó giúp xác định mức độ tổn thương và xem xét liệu có cần phẫu thuật viên đánh giá và điều trị thêm hay không.

3. Kiểm tra tim

Một số trường hợp đau bả vai có thể liên quan tới các vấn đề ở tim. Vì thế, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh kiểm tra tim bằng những phương pháp như:

• Điện tâm đồ (ECG): Phương pháp này giúp bác sĩ theo dõi hoạt động, tốc độ cũng như nhịp điệu tim của người bệnh, từ đó phát hiện bất thường (nếu có).
• Nghiệm pháp gắng sức (cardiac stress test): Nghiệm pháp giúp bác sĩ xác định những triệu chứng như đau ngực, khó thở, hồi hộp có phải nguyên nhân do tim mạch, đồng thời xác định mức độ khỏe của trái tim khi cơ thể gắng sức.

Làm thế nào để điều trị đau bả vai hiệu quả?

Tùy theo mức độ và nguyên nhân, những trường hợp đau nhức bả vai có thể áp dụng nhiều cách điều trị khác nhau, cụ thể:

1. Thư giãn cho khớp vai

Phương pháp này có thế áp dụng khi người bệnh bị đau nhức bả vai do căng cơ quá mức, khi tham gia hoạt động thể thao hoặc khi làm các công việc nặng nhọc. Phần lớn cơn đau do các nguyên nhân này đều có thể tự khỏi khi người bệnh dành đủ thời gian nghỉ ngơi để cơ thể phục hồi, tránh làm việc hay hoạt động nhiều. Biện pháp này sẽ giúp các cơ bắp, sụn viền, dây chằng vùng bả vai đang chịu áp lực căng thẳng do hoạt động quá mức được thả lỏng và thư giãn hơn.

Tuy nhiên, bác sĩ cũng khuyên người bệnh chỉ áp dụng biện pháp này tối đa là 3 ngày. Nếu sau khoảng thời gian này, triệu chứng đau vẫn không thuyên giảm, bạn nên lựa chọn phương pháp khác. Do nằm quá nhiều có thể gây mỏi lưng và hạn chế lưu thông tuần hoàn.

2. Chườm nóng là cách chữa đau nhức bả vai

Nhiệt lượng tỏa ra từ những vật nóng sẽ giúp thư giãn phần cơ bả vai đang căng cứng, tăng lưu thông máu tới khu vực đau, giúp giảm cảm giác đau nhức, sưng viêm ở vùng bả vai. Chườm nóng cũng giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu và thư giãn hơn.

3. Uống thuốc giảm đau

Nếu cơn đau dữ dội, cảm thấy khó chịu, không thể thực hiện bất cứ động tác nào hoặc triệu chứng sưng viêm nặng nề, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau để điều trị triệu chứng, giúp giảm sưng viêm cho người bệnh.

Tùy thuộc mức độ đau, người bệnh có thể được chỉ định dùng 2 nhóm sau:

• Thuốc chống viêm không steroid NSAIDs: Thuốc giúp giảm đau nhức ở mức độ vừa và nhẹ, đồng thời đối phó với tình trạng sưng viêm. Nhóm thuốc này chuyên dùng trong điều trị triệu chứng đau nhức do viêm. Một số thuốc thường được chỉ định dùng trong nhóm này là Ibuprofen, Diclofenac, Naproxen sodium…
• Thuốc giảm đau: Thuốc giúp cải thiện các cơn đau nhức nghiêm trọng một cách nhanh chóng nhờ vào sự ức chế tín hiệu gây đau từ hệ thần kinh. Thuốc giảm đau phát huy tác dụng sau khoảng 10 – 15 phút từ khi sử dụng. Người bệnh sẽ nhanh chóng cảm thấy dễ chịu. Một số loại thuốc giảm đau thường được kê là Acetaminophen, Aspirin…

4. Xoa bóp bấm huyệt và Vật lý trị liệu

Người bệnh sẽ được xoa bóp bấm huyệt, châm cứu để giúp giãn cơ, thư giãn vùng bả vai sưng đau, sau đó thực hiện những phương pháp trị liệu vật lý để nâng cao hiệu quả. Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh điều trị giảm đau bằng xung điện, nhiệt năng, sóng ngắn hoặc sóng siêu âm. Thêm vào đó, những phương pháp như kéo giãn, nắn, các bài tập vận động chuyên cho vùng bả vai sẽ giúp người bệnh điều trị tình trạng đau nhức bả vai hiệu quả.

Điều trị phẫu thuật

Nếu bị đau nhức bả vai do chấn thương, bệnh lý khớp vai hoặc sau khi áp dụng những biện pháp trên mà vẫn không hiệu quả, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định phẫu thuật cho người bệnh. Phương pháp này sẽ giúp các khớp và xương được trở lại đúng cấu trúc giải phẫu, điều trị nguyên nhân gây sưng đau bả vai dai dẳng.

Biện pháp phòng ngừa đau nhức xương bả vai

Các biện pháp dưới đây có thể giúp phòng ngừa những cơn đau nhức bả vai trong quá trình sinh hoạt và lao động của bạn, cụ thể: (4)

• Khởi động kỹ trước khi vào bài tập chính hoặc trước khi chơi thể thao, vận động mạnh.
• Hạn chế vận động khớp vai ở cường độ cao trong thời gian dài để tránh gây chấn thương hoặc tổn thương những bộ phận như cơ, dây chằng, sụn khớp.
• Sau khi chơi thể thao, làm việc hoặc vận động nhiều, bạn nên dành thời gian nghỉ ngơi để cơ thể phục hồi, lấy lại sự dẻo dai và linh hoạt.
• Tăng cường luyện tập những bài kéo giãn cơ xương, giúp tăng cường độ dẻo dai cho khớp, sức mạnh của cơ bắp cũng như những bộ phận khác trên cơ thể.
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu vitamin D và canxi. Vì các chất này sẽ giúp xương chắc khỏe, phòng ngừa những bệnh lý xương khớp hiệu quả.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Đau bả vai là tình trạng thường gặp do nhiều nguyên nhân khác nhau. Người bệnh nên chủ động thực hiện những biện pháp phòng ngừa và điều trị đơn giản để giúp giảm đau. Nếu đau nhức bả vai nghiêm trọng hoặc do bệnh lý, bạn nên nhanh chóng đi đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị theo đúng nguyên nhân, sớm chấm dứt tình trạng khó chịu này.