Site icon Tình yêu và kiến thức

Bệnh Truyền Nhiễm: Hiểu Rõ Đặc Điểm, Phân Loại Và Cách Phòng Tránh

admin

Bệnh Truyền Nhiễm: Hiểu Rõ Đặc Điểm, Phân Loại Và Cách Phòng Tránh

Bệnh truyền nhiễm là mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, có khả năng lây lan nhanh chóng qua nhiều con đường khác nhau, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cá nhân và cộng đồng. Vậy bệnh truyền nhiễm là gì? Làm thế nào để nhận biết, phòng tránh và điều trị hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

Bệnh Truyền Nhiễm Là Gì?

Bệnh truyền nhiễm (hay còn gọi là bệnh lây nhiễm) là những bệnh do các vi sinh vật gây bệnh (mầm bệnh) như vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng tấn công cơ thể. Những mầm bệnh này có khả năng lây lan từ người sang người, từ động vật sang người hoặc qua môi trường, gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Đặc Điểm Của Bệnh Truyền Nhiễm

  1. Khả năng lây lan nhanh: Bệnh truyền nhiễm có thể lây lan qua nhiều con đường như tiếp xúc trực tiếp, không khí, nước, thực phẩm hoặc vật trung gian.
  2. Tính chất nguy hiểm: Một số bệnh truyền nhiễm có thể gây ra đại dịch, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu.
  3. Khả năng phòng ngừa: Nhiều bệnh truyền nhiễm có thể được ngăn chặn thông qua tiêm chủng, vệ sinh cá nhân và môi trường.

Phân Loại Bệnh Truyền Nhiễm

Bệnh truyền nhiễm được phân loại dựa trên tác nhân gây bệnh:
– Bệnh do vi khuẩn: Ví dụ như lao, tả, viêm màng não.
– Bệnh do virus: Ví dụ như cúm, HIV/AIDS, COVID-19.
– Bệnh do nấm: Ví dụ như nấm da, nấm phổi.
– Bệnh do ký sinh trùng: Ví dụ như sốt rét, giun sán.

Các Con Đường Lây Truyền

  1. Lây qua đường hô hấp: Khi hít phải không khí chứa mầm bệnh (ví dụ: COVID-19, cúm).
  2. Lây qua đường tiêu hóa: Khi ăn uống thực phẩm hoặc nước bị nhiễm khuẩn (ví dụ: tả, thương hàn).
  3. Lây qua đường máu: Khi tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể của người bệnh (ví dụ: HIV, viêm gan B).
  4. Lây qua tiếp xúc trực tiếp: Khi chạm vào người bệnh hoặc vật dụng bị nhiễm khuẩn (ví dụ: nấm da, bệnh lậu).

Cách Phòng Tránh Bệnh Truyền Nhiễm

Kết Luận

Bệnh truyền nhiễm là mối quan tâm lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Hiểu rõ đặc điểm, phân loại và con đường lây truyền của bệnh sẽ giúp chúng ta chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như những người xung quanh.

#BệnhTruyềnNhiễm #PhòngNgừaBệnh #SứcKhỏeCộngĐồng #TiêmChủng #VệSinhAnToàn #SứcĐềKháng #HiểuBiếtSứcKhỏe

Bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan qua nhiều con đường khác nhau, ảnh hưởng đến cá nhân lẫn cộng đồng. Vậy bệnh truyền nhiễm là gì? Làm sao để phòng tránh và điều trị bệnh lây nhiễm?

Bệnh truyền nhiễm là gì?
Bệnh truyền nhiễm (còn gọi là bệnh lây nhiễm) là bệnh do các vi sinh vật (mầm bệnh) gây ra. Mầm bệnh gồm vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng… Các bệnh truyền nhiễm có khả năng lây từ người sang người, từ động vật sang người hoặc do tiêu thụ thức ăn, nước bị ô nhiễm.
Bệnh lây nhiễm gây ra gánh nặng to lớn trên toàn thế giới. Ví dụ, năm 2013, trên toàn cầu đã ghi nhận hơn 9 triệu ca tử vong do mắc bệnh truyền nhiễm.(1) Năm 2021, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp các bệnh truyền nhiễm gồm COVID-19, nhiễm trùng đường hô hấp dưới và lao phổi vào danh sách 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới. (2)
Những đặc điểm chung của bệnh truyền nhiễm
Sau khi tìm hiểu về định nghĩa bệnh truyền nhiễm, mỗi người cần biết rõ những đặc điểm của bệnh truyền nhiễm, gồm:
1. Có tác nhân gây bệnh
Tác nhân gây bệnh truyền nhiễm là virus, vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng có khả năng gây bệnh. Những tác nhân này gọi chung là mầm bệnh. Một bệnh có thể do một hoặc nhiều tác nhân gây ra.
Tác nhân gây bệnh truyền nhiễm gồm virus, vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng
2. Có tính lây lan
Bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan bằng nhiều con đường khác nhau như máu, không khí, vết thương hở… Con đường lây truyền có ảnh hưởng lớn đến tốc độ lây lan bệnh truyền nhiễm nhanh hay chậm.
3. Có thời kỳ ủ bệnh
Thời gian ủ bệnh là giai đoạn người bệnh chưa cảm thấy triệu chứng liên quan. Thời kỳ này dài hay ngắn dựa vào loại bệnh, độc tính của mầm bệnh và sức đề kháng của cơ thể.
Nguyên nhân gây bệnh
1. Bệnh do vi khuẩn
Vi khuẩn là những sinh vật đơn bào với kích thước rất nhỏ, thường chỉ từ 0.2-10μm, thuộc loại tế bào nhân sơ. Chúng có mặt ở khắp nơi trên Trái Đất, bao gồm cả cơ thể con người. Nhiều loại vi khuẩn là vô hại hoặc có lợi cho sức khỏe, nhưng cũng có những loại gây bệnh truyền nhiễm và sản sinh ra độc tố như Streptococcus, Chlamydia trachomatis, Bordetella pertussis…
2. Bệnh do virus
Virus là một loại ký sinh trùng siêu nhỏ không thể nhìn thấy bằng mắt thường và không có cấu trúc tế bào. Thay vào đó là một phần thông tin (DNA hoặc RNA) được bao quanh bởi lớp vỏ protein. Virus không có khả năng tự nhân lên nên phải xâm nhập vào các tế bào sống của vật chủ để sản sinh. Quá trình này sẽ gây tổn hại cho vật chủ, dẫn đến một số bệnh lây nhiễm ở người như COVID-19, cúm, sởi, đậu mùa, AIDS…
3. Bệnh do nấm
Có nhiều dạng nấm khác nhau sống trên và trong cơ thể. Nấm phát triển quá mức hoặc xâm nhập vào cơ thể qua miệng, mũi và vết thương hở trên da có thể gây bệnh truyền nhiễm.
4. Bệnh do ký sinh trùng
Ký sinh trùng sử dụng cơ thể của sinh vật sống khác (con người, động vật hoặc thực vật) để tồn tại và phát triển. Dù không đe dọa tính mạng của vật chủ nhưng đây chính là nguồn lây lan nhiều bệnh truyền nhiễm ở người. Ký sinh trùng gồm động vật nguyên sinh, giun sán và ngoại ký sinh.
Các con đường lây truyền bệnh truyền nhiễm chính
1. Lây qua đường hô hấp
Đây là con đường phát tán nguồn bệnh dễ dàng nhất và rất khó kiểm soát. Giọt bắn chứa mầm bệnh được tạo ra khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện có thể lây nhiễm cho những ai tiếp xúc trong phạm vi dưới 1 mét. Những bệnh lây qua đường tiêu hóa thường gặp gồm cúm A/B, lao phổi, quai bị…
2. Lây qua đường tiêu hóa
Các bệnh lây qua đường tiêu hóa phát sinh chủ yếu do ăn hoặc uống những thực phẩm chứa vi sinh vật gây hại (mầm bệnh), bị ôi thiu hoặc nhiễm bẩn. Ngoài ra, dùng tay nhiễm bẩn đưa lên miệng cũng tạo điều kiện cho mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể. Từ đó, chúng sẽ phát triển và gây tổn thương hệ tiêu hóa, dẫn tới bệnh thương hàn, tả, tiêu chảy cấp, kiết lỵ…
3. Lây qua đường máu
Máu và chất dịch cơ thể của người nhiễm virus, vi khuẩn chứa mầm bệnh. Chúng có thể lây lan qua việc truyền máu, quan hệ tình dục không an toàn hoặc dùng chung kim tiêm, đồ dùng cá nhân. Các bệnh lây qua đường máu phổ biến gồm HIV/AIDS, viêm gan A, B, C, giang mai…
4. Lây qua tiếp xúc trực tiếp
Tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn hoặc virus từ người này sang người khác mà không thông qua các vật trung gian cũng là con đường lây lan bệnh truyền nhiễm.
5. Lây qua động vật trung gian truyền bệnh
Động vật trung gian truyền bệnh (hay vật chủ trung gian) mang mầm bệnh, thường là ký sinh trùng và truyền sang con người. Bất cứ loài động vật nào, kể cả thú cưng, đều có thể trở thành vật chủ trung gian lây bệnh thông qua vết cắn, cào hoặc chích.
Triệu chứng chung của bệnh truyền nhiễm
Mỗi dạng bệnh truyền nhiễm sẽ có những triệu chứng riêng biệt. Bệnh do nhiễm nấm thường gây ra các triệu chứng cục bộ như phát ban và ngứa. Trong khi đó, bệnh do nhiễm vi khuẩn và virus sẽ ảnh hưởng đến nhiều vùng cơ thể với biểu hiện gồm: (3)

Sốt, ho, ớn lạnh
Khó thở
Mệt mỏi, đau nhức cơ và đau đầu
Buồn nôn hoặc nôn, tiêu chảy

Trường hợp các triệu chứng kéo dài hoặc trở nên trầm trọng hơn, người bệnh nên nhanh chóng đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Sốt, ho và mệt mỏi là những biểu hiện điển hình của bệnh truyền nhiễm do virus và vi khuẩn
Phân nhóm bệnh truyền nhiễm
1. Nhóm A – Bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm
Nhóm A gồm các bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm có khả năng lây lan nhanh, phát tán rộng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Những bệnh thuộc nhóm A gồm cúm A-H5N1, bại liệt, sốt Lassa, bệnh tả, COVID-19…
2. Nhóm B – Bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
Đây là nhóm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có khả năng lây lan nhanh và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Những bệnh thuộc nhóm B gồm lao phổi, HIV/AIDS, bạch hầu, ho gà, quai bị, thủy đậu, thương hàn…
3. Nhóm C – Bệnh truyền nhiễm ít nguy hiểm hơn
Nhóm C gồm các bệnh lây nhiễm ít nguy hiểm, khả năng lây lan không nhanh như bệnh lậu, đau mắt hột, viêm họng, bệnh do virus Zika…
Phương pháp chẩn đoán bệnh truyền nhiễm
Để chẩn đoán chính xác vấn đề sức khỏe đang gặp phải, bác sĩ có thể chỉ định một hoặc nhiều phương pháp gồm:

Lấy mẫu máu, nước tiểu, phân hoặc nước bọt, chọc dịch não tủy.
Chẩn đoán hình ảnh gồm chụp X-quang, chụp CT, MRI…
Lấy sinh thiết một mẫu mô để quan sát dưới kính hiển vi.

Tùy vào loại xét nghiệm mà thời gian trả kết quả sẽ nhanh hoặc chậm khác nhau. Để đảm bảo chính xác và an toàn, người bệnh nên lựa chọn thực hiện tại những phòng khám hoặc bệnh viện uy tín, có hệ thống thiết bị chuyên dụng.
Phương pháp điều trị bệnh truyền nhiễm
1. Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh
Tùy theo mầm bệnh do vi khuẩn, virus, nấm hay ký sinh trùng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị thích hợp cho từng trường hợp. Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc để loại bỏ tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, người bệnh không nên tự ý mua thuốc khi chưa được sự hướng dẫn từ bác sĩ nhằm tránh tác dụng ngoài ý muốn. Những loại thuốc có thể được sử dụng điều trị gồm:

Bệnh do vi khuẩn: sử dụng loại kháng sinh phù hợp để ức chế sự phát triển của loại vi khuẩn gây bệnh.
Bệnh do virus: phần lớn sử dụng thuốc không kê đơn. Một số bệnh nhiễm virus như HIV cần đến loại thuốc điều trị đặc biệt.
Bệnh do ký sinh trùng: thuốc chống ký sinh trùng như mebendazole.
Bệnh do nấm: thuốc chống nấm đường uống (fluconazole) hay đường bôi ngoài da (clotrimazole).

Người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được khám và chỉ định điều trị phù hợp. Không tự ý mua thuốc sử dụng, tránh để bệnh diễn tiến nặng.
2. Điều trị triệu chứng
Đây là phương pháp giúp làm giảm và kiểm soát các triệu chứng sốt, ho, đau nhức cơ, đặc biệt với những bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu như sốt xuất huyết. Qua đó hạn chế bệnh diễn tiến nặng và gây ra biến chứng nguy hiểm.
3. Phương pháp điều trị hỗ trợ
Những phương pháp hỗ trợ cũng góp phần nâng cao hiệu quả điều trị. Người bệnh cần nghỉ ngơi đầy đủ, tránh vận động mạnh, uống nhiều nước, ăn uống khoa học, vệ sinh cơ thể và môi trường sống…
4. Điều trị đặc biệt
Trong một vài trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp điều trị đặc biệt như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, ECMO… Điều này phụ thuộc vào loại bệnh và mức độ tổn thương của từng người.
Đối tượng dễ mắc bệnh truyền nhiễm
Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh truyền nhiễm. Trong đó, người thuộc các nhóm sau sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh;
Phụ nữ đang mang thai;
Người trên 60 tuổi;
Người bị suy giảm miễn dịch hoặc mắc ung thư và các rối loạn liên quan đến miễn dịch như HIV;
Người chưa được tiêm phòng các bệnh truyền nhiễm thông thường;
Người đang sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch;
Người thường xuyên tiếp xúc với mầm bệnh như bác sĩ, y tá, điều dưỡng…;
Người sinh sống hoặc đi du lịch đến khu vực bệnh dịch bùng phát.

Các biến chứng của bệnh lây truyền
Bệnh truyền nhiễm gây ra những biến chứng khác nhau tùy theo mầm bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Một số bệnh có thể ít hoặc không để lại biến chứng. Tuy nhiên, số khác lại dẫn đến tổn thương lâu dài, thậm chí ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Những biến chứng nghiêm trọng do bệnh lây nhiễm gây ra gồm:

Suy hô hấp: Các bệnh về đường hô hấp như cúm hay COVID-19 có thể gây suy giảm chức năng hô hấp, khiến người bệnh khó thở.
Nhiễm trùng huyết (Sepsis): Nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm. Tình trạng này gây ra phản ứng viêm lan rộng trên toàn cơ thể, làm tổn thương mô, suy nội tạng, tăng nguy cơ tử vong.
Biến chứng thần kinh: Viêm màng não do virus, vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng có thể làm tổn thương hệ thần kinh, gây ra tình trạng co giật, rối loạn chức năng thần kinh.
Ung thư: Ung thư gan do virus viêm gan B hoặc viêm gan C, ung thư cổ tử cung do virus gây u nhú ở người (HPV).
Biến chứng trong thai kỳ: Một số bệnh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ mang thai và thai nhi, dẫn tới sinh non, sảy thai, dị tật thai…
Kháng kháng sinh: Dùng kháng sinh không đúng cách sẽ dẫn đến vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng kháng thuốc, giảm hiệu quả điều trị và khiến bệnh diễn tiến nặng hơn.

Cách phòng ngừa bệnh truyền nhiễm hiệu quả
Để phòng tránh bệnh truyền nhiễm, mỗi người có thể áp dụng những biện pháp sau: (3)

Khám sức khỏe định kỳ 1-2 lần mỗi năm, kể cả khi không xuất hiện triệu chứng, để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe (nếu có) và điều trị kịp thời.
Tiêm vắc xin nhằm giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
Ăn chín uống sôi, không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc hoặc có dấu hiệu ôi thiu, hư hỏng.
Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi hắt hơi, tiếp xúc với thú cưng…
Giữ nhà cửa và nơi làm việc sạch sẽ, khử trùng các bề mặt thường xuyên chạm vào như tay nắm cửa.
Không dùng chung các vật dụng cá nhân như khăn tắm, bàn chải, lược, dao cạo râu…
Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, nơi nhiều khói bụi và ô nhiễm.
Tránh tiếp xúc với người đang mắc bệnh truyền nhiễm.
Che mũi và miệng khi hắt hơi hoặc ho.
Sinh hoạt tình dục an toàn, đeo bao cao su khi quan hệ và hạn chế quan hệ với nhiều đối tác để phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục.
Phòng tránh côn trùng truyền bệnh bằng cách dùng thuốc diệt côn trùng, treo màn khi ngủ, thoa kem chống muỗi, kiểm tra ve bọ trên vật nuôi…

Đeo khẩu trang khi ra ngoài để hạn chế nguy cơ mắc bệnh lây nhiễm
Các bệnh truyền nhiễm thường gặp
1. Bệnh lây truyền do vi khuẩn
Những bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn phổ biến gồm:

Viêm họng
Ho gà
Bệnh lao
Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI)
Bệnh lây truyền qua đường tình dục như Chlamydia, lậu…

  1. Bệnh lây truyền do virus
    Những bệnh lây nhiễm do virus gây ra gồm:

Cảm lạnh
Thủy đậu
Cúm
COVID-19
Viêm gan A, B, C
Quai bị
Sởi
Rubella
Viêm dạ dày ruột (cúm dạ dày)
Virus hợp bào hô hấp (RSV)

  1. Bệnh lây truyền do nấm
    Những bệnh lây truyền do nấm gồm:

Bệnh nấm Candida
Bệnh nấm móng tay
Hắc lào
Ghẻ ngứa Tinea cruris

  1. Bệnh lây nhiễm do ký sinh trùng
    Những bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng phổ biến gồm:

Giun đũa, giun kim, giun móc
Sán lá, sán dây
Sốt rét
Sốt xuất huyết
Bệnh Toxoplasmosis
Kiết lỵ

Những câu hỏi thường gặp
1. Bệnh truyền nhiễm mới nổi là gì?
Bệnh truyền nhiễm mới nổi (EID) là bệnh vừa xuất hiện trong cộng đồng hoặc bệnh đã tồn tại nhưng có dấu hiệu gia tăng nhanh chóng về số ca mắc hay phạm vi địa lý. Những bệnh EID phổ biến gồm COVID-19, tay chân miệng, sốt xuất huyết, bệnh dại, Ebola… (5)
2. Mắc bệnh truyền nhiễm khi nào cần đi khám bác sĩ?
Người bệnh nên đến gặp bác sĩ ngay khi phát hiện những triệu chứng liên quan hoặc nghi mắc bệnh truyền nhiễm. Đặc biệt là trong trường hợp triệu chứng kéo dài, không biến mất hoặc trầm trọng hơn.
3. Bệnh truyền nhiễm có thể tái phát không?
Một số bệnh truyền nhiễm có khả năng tái phát vì nhiều yếu tố như môi trường sống, chế độ ăn uống, hệ miễn dịch suy yếu, chăm sóc sức khỏe không đúng cách… Sau khi điều trị, người bệnh không nên chủ quan. Cần tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ, đồng thời chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa để hạn chế tối đa nguy cơ tái phát bệnh.
4. Sự khác biệt giữa bệnh truyền nhiễm và bệnh không truyền nhiễm là gì?
Sự khác nhau giữa bệnh truyền nhiễm và bệnh không truyền nhiễm dựa trên nguyên nhân gây bệnh và khả năng lây nhiễm.

Bệnh truyền nhiễm
Bệnh không truyền nhiễm

Nguyên nhân
Do các sinh vật gây hại như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm… xâm nhập vào cơ thể từ bên ngoài
Chủ yếu từ nguyên nhân bên trong cơ thể như di truyền, tuổi tác, sự bất thường về mặt giải phẫu, chế độ dinh dưỡng… hoặc thói quen sinh hoạt, môi trường sống

Khả năng lây nhiễm
Có thể lây lan và phát triển thành dịch
Không thể lây lan và bùng phát dịch

Bệnh thường gặp
Cúm, sởi, viêm họng liên cầu khuẩn, COVID-19, HIV/AIDS, sởi, quai bị…
Ung thư, tiểu đường, Alzheimer, thoái hóa khớp…

Để đặt lịch thăm khám tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ:

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

Bài viết đã cung cấp các thông tin về bệnh truyền nhiễm là bệnh gì cùng những vấn đề liên quan. Mỗi người cần chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ hay khi có các dấu hiệu bất thường để được chẩn đoán và xử trí điều trị sớm, đồng thời cần tiêm vắc xin để phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Viết lại tiêu đề bằng tiếng Việt kích thích người đọc Bệnh truyền nhiễm là gì? Đặc điểm, phân loại và đường lây Viết lại bằng tiếng Việt các hashtag kích thích người đọc Bệnh truyền nhiễm là gì? Đặc điểm, phân loại và đường lây

Exit mobile version