Bí kíp nhận biết, chẩn đoán và hóa giải căn bệnh này #Nguyên_nhân_dấu_hiệu_chẩn_đoán_điều_trị

Da sạm đen không chỉ làm giảm tính thẩm mỹ mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Tình trạng này thường bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, rối loạn nội tiết tố hoặc tác động từ hóa chất và mỹ phẩm. Bác sĩ chuyên khoa I Thạch Thị Hoàng Dung, Đơn vị Da liễu – Thẩm mỹ Da, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 sẽ giúp bạn nhận diện nguyên nhân gây sạm da và đưa ra các giải pháp hiệu quả để khôi phục làn da sáng khỏe, rạng rỡ tự nhiên.

Da sạm đen là gì?

Da sạm đen còn gọi là tình trạng tăng sắc tố ở da, xảy ra khi nồng độ melanin tăng cao dẫn đến sự xuất hiện của các đốm đen trên bề mặt da làm ảnh hưởng đến vẻ ngoài. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, bất kể giới tính, độ tuổi hay chủng tộc. Tuy nhiên, phụ nữ trong độ tuổi từ 30 đến 50 dễ gặp hơn, đặc biệt là những người đang mang thai, trong giai đoạn tiền mãn kinh, hoặc thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà không sử dụng các biện pháp bảo vệ da hiệu quả.

Nguyên nhân da bị sạm đen

1. Do tác động từ môi trường

Các yếu tố như ô nhiễm, khói bụi và hóa chất độc hại có thể gây tổn thương da bằng cách kích hoạt các gốc tự do, dẫn đến stress oxy hóa khiến da trở nên sạm màu, đồng thời tiếp xúc lâu dài với ánh nắng mặt trời kích thích cơ thể sản xuất melanin để bảo vệ da khỏi tia UV. Tuy nhiên, nếu melanin được sản sinh quá mức, da có thể sạm màu hoặc xuất hiện các vùng sắc tố không đều. (1)

2. Do yếu tố nội tiết

Thay đổi nội tiết tố là nguyên nhân khiến da sạm màu. Trong thời kỳ mang thai có sự nồng độ estrogen, hoặc dùng thuốc tránh thai có chứa progestin cũng kích thích sự hình thành sạm da, hoặc đang dùng thuốc điều trị ung thư cũng có thể gây tăng sắc tố da kèm ban đỏ.

3. Di truyền

Da đen sạm do di truyền hoặc bẩm sinh là kết quả của các yếu tố gen ảnh hưởng đến sự sản sinh melanin. Các hội chứng và bệnh phổ biến gây da sạm đen như:
+ Hội chứng Leopard với các dát tăng sắc tố màu nâu/đen số lượng nhiều chủ yếu tập trung ở lưng, bụng.
+ Hội chứng Peutz-jeghers gây đốm nâu ở quanh môi, trong khoang miệng, ở tay, chân, mi mắt.
+ Tàn nhang có thể khởi phát từ sớm, thậm chí ngay từ khi còn nhỏ. Đặc điểm của tàn nhang là màu sắc có thể thay đổi theo mùa, thường đậm hơn vào mùa hè hoặc sau khi tiếp xúc kéo dài với ánh nắng và nhạt hơn vào mùa đông.

4. Lão hóa da

Khi quá trình lão hóa diễn ra, tế bào hắc tố (melanocytes) giảm số lượng và chức năng, dẫn đến sự phân bố melanin không đồng đều. Điều này có thể gây ra hiện tượng tăng sắc tố (như đốm nâu) hoặc giảm sắc tố ở một số vùng da. (2)

Nghiên cứu cho thấy melanocytes giảm khoảng 10% mỗi thập kỷ sau tuổi 30, làm giảm khả năng bảo vệ tự nhiên của da trước tia UV và gây phân bố không đồng đều của melanin. Lão hóa da làm giảm khả năng bảo vệ tự nhiên trước tia UV, dẫn đến hình thành đốm sắc tố không đều màu.

5. Thiếu chất

Thiếu hụt các vitamin như A, B12, C, D, folate và niacin dẫn đến các vấn đề về da, bao gồm sạm da, khô ráp hoặc không đều màu.

• Vitamin A: thiếu vitamin A gây khô da và tăng sừng hóa, dẫn đến da thô ráp và không đều màu.
• Vitamin B12: thiếu vitamin B12 gây ra các vấn đề về da như viêm da, tăng sắc tố và thay đổi màu da.
• Vitamin C: thiếu vitamin C dẫn đến da khô, dễ bầm tím và chậm lành vết thương, ảnh hưởng đến độ đều màu và sức khỏe tổng thể của da.
• Vitamin D: thiếu vitamin D liên quan đến các vấn đề về da như vảy nến và viêm da cơ địa, ảnh hưởng đến màu sắc và kết cấu da.
• Folate (Vitamin B9): thiếu folate dẫn đến thiếu máu, làm da trở nên nhợt nhạt và không đều màu.
• Niacin (Vitamin B3): thiếu niacin gây bệnh pellagra, biểu hiện bằng viêm da, da sạm màu, khô ráp và bong tróc.

6. Do hóa chất, mỹ phẩm

Một số mỹ phẩm có chứa các thành phần (hương liệu, chất bảo quản hoặc kim loại nặng như chì và thủy ngân) có thể gây độc cho da, làm tổn thương hàng rào bảo vệ da và dẫn đến tăng sắc tố da. Bên cạnh đó, các hóa chất dùng cho điều trị da tại chỗ chẳng hạn như hydroquinone, benzoyl peroxide hoặc retinoids, nếu không được sử dụng đúng cách, dùng quá liều, có thể gây kích ứng da và dẫn đến tăng sắc tố sau viêm.

7. Bệnh lý

Những bệnh như thừa sắt hoặc bệnh gai đen có thể dẫn đến tình trạng da sạm đen không đều màu.

• Thừa sắt (Hemochromatosis): tình trạng y học được ghi nhận, trong đó lượng sắt dư thừa tích tụ trong cơ thể có thể gây tổn thương các cơ quan và ảnh hưởng đến da. Sắt dư thừa kích thích sản sinh melanin và có thể gây sạm da.
• Bệnh gai đen (Acanthosis nigricans): rối loạn da đặc trưng bởi sự tăng sắc tố và dày da, thường xảy ra ở các nếp gấp như cổ, nách và bẹn. Bệnh thường liên quan đến kháng insulin, béo phì, hoặc rối loạn nội tiết. Da ở khu vực bị ảnh hưởng thường có màu tối hơn và cảm giác dày hơn so với vùng da xung quanh. Bệnh gai đen cũng là dấu hiệu lâm sàng của các bệnh tiềm ẩn như đái tháo đường hoặc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

8. Thuốc

Các loại thuốc có thể gây da sạm đen và rối loạn sắc tố:

• Thuốc hóa trị ung thư.
• Thuốc kháng sinh.
• Thuốc chứa hormone (Thuốc tránh thai, liệu pháp thay thế hormone).
• Thuốc an thần.
• Thuốc điều trị bệnh tim.
• Thuốc nhuộm tóc có chứa Para-Phenylenediamine.
• Thuốc chứa kim loại nặng (bạc argyria, vàng và thủy ngân).

9. Thói quen sinh hoạt

Các thói quen sinh hoạt không lành mạnh như hút thuốc, ăn uống thiếu chất, thức khuya, stress và tiếp xúc với ô nhiễm môi trường dẫn đến nhiều vấn đề về da như:

• Giảm sản xuất collagen và elastin: làm mất đi độ đàn hồi và săn chắc của da.
• Tăng sản sinh gốc tự do: gây tổn thương tế bào da, lão hóa sớm.
• Giảm khả năng tái tạo của da: làm chậm quá trình phục hồi các tế bào da bị tổn thương.
• Rối loạn sắc tố: dẫn đến sạm nám, tàn nhang.

Hình ảnh da sạm đen

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn nhận thấy da sạm đen bất thường hoặc các vùng da tối màu kéo dài không rõ nguyên nhân, hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám. Da sạm đen có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn khác. Kiểm tra và chẩn đoán sớm rất cần thiết để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp.

Phương pháp chẩn đoán tình trạng da mặt bị sạm đen

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây sạm da, bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp chẩn đoán phù hợp để xác định tình trạng da:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra da trực tiếp, quan sát vùng da sạm đen, xác định đặc điểm như màu sắc, kích thước, vị trí và tính chất của vùng da bị ảnh hưởng.
• Đèn Wood (hay còn gọi là đèn huỳnh quang Wood): Là công cụ trong chẩn đoán da liễu sử dụng ánh sáng cực tím (UV) để kiểm tra các vấn đề về da. Khi chiếu sáng lên da, đèn Wood giúp phát hiện những thay đổi sắc tố và tình trạng tổn thương da mà mắt thường khó nhận thấy.
• Sinh thiết da (khi cần thiết): Là phương pháp chẩn đoán được sử dụng để lấy mẫu mô da từ vùng tổn thương, sau đó kiểm tra dưới kính hiển vi. Sinh thiết da giúp bác sĩ xác định được nguyên nhân gây bệnh, chẳng hạn như tăng sắc tố, hoặc các bệnh da nghiêm trọng khác như vảy nến, vảy phấn đỏ nang lông, ung thư da.
• Xét nghiệm máu (khi cần thiết): Xét nghiệm này được thực hiện để kiểm tra các vấn đề liên quan đến các bệnh nội khoa khác làm tăng sắc tố da là chủ yếu.

Cách điều trị da mặt sạm đen hiệu quả

1. Sử dụng kem chống nắng

Ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính khiến da sạm đen. Sử dụng kem chống nắng hàng ngày với chỉ số SPF từ 30 trở lên giúp bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, ngăn ngừa tình trạng sạm da trở nên trầm trọng hơn.

2. Sử dụng sản phẩm chứa thành phần ức chế sản xuất melanin

Các thành phần như hydroquinone, axit azelaic, axit kojic, vitamin C có tác dụng ức chế sản xuất melanin, giúp làm sáng da và mờ vết sạm. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

3. Điều trị bằng công nghệ cao

Các phương pháp như laser không xâm lấn (Laser Pico), lột da hóa học (Chemical Peel) có thể được áp dụng để điều trị sạm da. Tuy nhiên, cần lựa chọn phương pháp phù hợp dựa trên tình trạng da cụ thể và được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

4. Duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh

Chế độ ăn uống cân đối, giàu vitamin và khoáng chất, ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng, có thể hỗ trợ quá trình điều trị sạm da. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời từ 9 đến 16 giờ mỗi ngày để giảm nguy cơ sạm da.

5. Điều trị bệnh lý liên quan

Nếu bạn đã xác định được tình trạng sạm đen trên da mặt có liên quan đến các bệnh cụ thể, hãy nhanh chóng thăm khám và điều trị để khắc phục vấn đề từ gốc. Nên đến đơn vị Da liễu – Thẩm mỹ Da để được kiểm tra, tư vấn và nhận phác đồ điều trị phù hợp từ bác sĩ chuyên môn.

Tránh tự ý sử dụng các biện pháp như lột da bằng hóa chất tại nhà, vì điều này có thể làm tổn thương da nghiêm trọng hơn, dẫn đến những hệ lụy khó điều trị và làm trầm trọng thêm tình trạng sạm da.

Biện pháp phòng ngừa da sạm đen thiếu sức sống

Để ngăn ngừa tình trạng làn da đen sạm, cần tránh các yếu tố gây kích ứng da và duy trì thói quen chăm sóc da đúng cách. Sử dụng kem chống nắng với chỉ số SPF 30 mỗi khi ra ngoài. Tránh sử dụng các thiết bị như giường hay đèn tắm nắng, vì chúng có thể làm tổn thương và làm sạm da. Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái và che chắn kỹ khi tiếp xúc với ánh nắng. Hạn chế ra ngoài trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.

Một số câu hỏi liên quan

1. Da sạm đen có chữa được không?

Da sạm đen có thể được cải thiện hoặc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Nếu da sạm do yếu tố bên ngoài như tác động của ánh nắng mặt trời, sử dụng mỹ phẩm không phù hợp hoặc chăm sóc da sai cách, tình trạng này thường có thể khắc phục được bằng cách bảo vệ da khỏi tia UV, sử dụng kem dưỡng hoặc sản phẩm làm sáng da và duy trì chế độ chăm sóc da đúng cách.

Tuy nhiên, nếu nguyên nhân đến từ bên trong như rối loạn nội tiết, thiếu hụt vitamin hoặc các bệnh da liễu khác, điều trị cần kết hợp với điều chỉnh lối sống và sử dụng thuốc hoặc liệu trình y khoa theo hướng dẫn của bác sĩ.

2. Khám và điều trị da sạm đen ở đâu tốt?

Để khám và điều trị da sạm đen hiệu quả, bạn có thể đến Đơn vị Da liễu – Thẩm mỹ Da, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 hoặc chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM. Đây là những  cơ sở y tế nổi bật với cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ bác sĩ chuyên gia giàu kinh nghiệm và các công nghệ tiên tiến.

Các dịch vụ nổi bật tại đây bao gồm:

• Điều trị bệnh da mạn tính: sử dụng thuốc sinh học cho các bệnh như vảy nến, mề đay, đảm bảo hiệu quả ổn định lâu dài.
• Ứng dụng công nghệ Laser CO2 Fractional: điều trị các vấn đề về sẹo mụn, nốt ruồi, mụn thịt, u ống tuyến mồ hôi, thu nhỏ lỗ chân lông.
• Ứng dụng công nghệ Laser Pico: điều trị các vấn đề về nám da, tàn nhang, đốm nâu và xóa xăm.
• Lăn kim và các kỹ thuật chuyên biệt: cải thiện rám má, nám da, rụng tóc, sẹo mụn, lỗ chân lông to và tình trạng lão hóa.
• Công nghệ điện di ion: trẻ hóa da, điều trị nám, mụn, thu nhỏ lỗ chân lông và cải thiện nếp nhăn.
• Ứng dụng tiêm HA: giúp trẻ hóa làn da, điều trị sẹo lõm, làm mờ đốm nâu, cải thiện độ ẩm và định hình khuôn mặt.

Ngoài ra, phòng khám còn sử dụng công nghệ soi da và phân tích da chuyên sâu để đánh giá chính xác tình trạng da, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Da sạm đen không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh tiềm ẩn hoặc sự ảnh hưởng từ lối sống và môi trường xung quanh. Để khắc phục tình trạng da sạm đen cần nhận biết sớm và điều trị đúng cách.