“Khám ù tai: Sự kinh ngạc khi phát hiện bóc tách động mạch cảnh” #KhámÚTai #BấtNgờPhátHiện #BócTáchĐộngMạchCảnh #KíchThíchNgườiĐọc

Chị Trần Thị Ước (40 tuổi, Hà Nội) đi khám thần kinh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội do bị ù tai không rõ nguyên nhân, bất ngờ phát hiện bóc tách động mạch cảnh trong, nguy cơ đột quỵ cao.

Trước đó, chị Ước liên tục thấy như có tiếng ve sầu kêu bên tai, chị đã đi khám ở nhiều nơi, được bác sĩ kê đơn thuốc giảm triệu chứng nhưng lại không xác định được nguyên nhân bệnh để điều trị triệt để. Qua thăm khám lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, bác sĩ còn phát hiện các triệu chứng của người bệnh như đau nửa đầu, đau rát mặt, hơi mờ mắt.

TTND.PGS.TS.BS.CKII Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim, Mạch máu và Lồng ngực, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, ù tai không phải triệu chứng phổ biến của phình tách động mạch cảnh song khi xuất hiện cùng biểu hiện đau đầu, mờ mắt, đau cổ thì có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh. Qua kết quả chụp CT hệ mạch cảnh và nội sọ, phát hiện có túi phình ở động mạch cảnh trong bên phải kèm theo đoạn bóc tách ở vị trí trên túi phình khoảng 2-3cm kéo dài tới tận chỗ động mạch cảnh chui vào xương đá.

Động mạch cảnh xuất phát từ động mạch chủ ở trong ngực đi lên hai bên cổ và sau đó cho nhánh vào não nằm trong sọ. Chức năng của động mạch cảnh là cung cấp máu cho não. Theo PGS Ước, bệnh lý bóc tách động mạch cảnh xảy ra khi lớp nội mạc bị rách, dẫn đến máu không chảy trong lòng mạch thật mà đi trong lòng bệnh lý (lòng giả) giữa nội mạc và trung mạc. Sự bóc tách có thể diễn tiến dọc theo đường đi của động mạch cảnh và các nhánh động mạch lớn, huyết áp cao là yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ.

Lúc này, dòng máu lưu thông đến não sẽ bị chậm lại, huyết khối hình thành và mở rộng gây chèn ép lòng mạch thật, nguy cơ đột quỵ nhồi máu não, tắc mạch não, thương tổn nặng nề nhu mô não hoặc dẫn tới tử vong.

Bệnh lý bóc tách động mạch cảnh trong có tỷ lệ mắc 2,5-3/100.000 người mỗi năm, thường xảy ra ở bệnh nhân từ 30 đến 50 tuổi. Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng gây đột quỵ ở người trẻ tuổi.

Giải pháp điều trị ban đầu là sử dụng thuốc chống đông nhằm giảm nguy cơ hình thành huyết khối gây tắc mạch. Sau đó, cần thêm hướng điều trị triệt để hơn như can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật, do đoạn bóc tách không được xử lý kịp thời sẽ ngày càng diễn tiến nặng hơn theo hướng vào trong sọ, sẽ khó điều trị hơn và gây nguy hiểm tới tính mạng người bệnh.

Trường hợp bệnh nhân Ước, đoạn bóc tách động mạch cảnh nằm ở vị trí giáp ranh giữa trong và ngoài sọ, đồng thời quá trình động mạch cảnh bóc tách đã để lại hậu quả hình thành túi phình, vậy nên giải pháp hiệu quả nhất là thực hiện can thiệp đặt stent.

Mạch cảnh của bệnh nhân Ước có đường kính và khẩu kính không đều, càng vào trong càng nhỏ nên ekip can thiệp cân nhắc và tính toán kỹ lưỡng các nguy cơ có thể gây sập stent, từ đó chọn loại stent có độ cứng phù hợp.

Qua dây dẫn, ekip đưa stent vượt qua đoạn phình và đoạn bóc tách, tới khi điểm đầu của stent chạm vào vị trí lỗ xương đá rồi tiến hành thả stent. Stent giãn nở phủ lên toàn bộ đoạn mạch tổn thương và đẩy ép được hết máu về lòng thật, giải quyết triệt để đoạn mạch cảnh bóc tách. Động mạch cảnh được tái thông tốt, thành mạch nhẵn đều gần giống như người bình thường.

Khi vừa đặt stent xong, ngay trên bàn can thiệp, chị Ước đã thấy các triệu chứng gần như biến mất, hết đau nửa đầu, mờ mắt, chóng mặt. Người bệnh tỉnh táo, không đau đớn, phục hồi nhanh, sau 3 ngày được xuất viện.

Theo PGS Ước, sau khi xuất viện, người bệnh cần lưu ý tuân thủ uống thuốc chống đông theo chỉ định của bác sĩ trong khoảng 6 tháng tới 1 năm, để tránh huyết khối hình thành gây tắc stent. Bên cạnh đó, trong ít nhất 6 tháng tới, người bệnh lưu ý tránh các tác động mạch vào vị trí đặt stent ở vùng cổ bên phải như xoa bóp; cúi, gập hoặc ngửa cổ quá mức… Sau một thời gian, lớp nội mạc phủ kín hết stent, thành mạch trở lại như bình thường, người bệnh có thể dừng thuốc chống đông và không cần kiêng khem các hoạt động quá mức.

Nguyên nhân gây nên tình trạng bóc tách động mạch cảnh thường là do các chấn thương (chấn thương sọ não, vỡ nền sọ, va đập vùng thần kinh…) hoặc do xơ vữa, viêm động mạch hoặc một số trường hợp không tìm thấy nguyên nhân (tự phát).

Ở trường hợp bệnh nhân Ước thiên về yếu tố tự phát. Ngoài mạch cảnh thì một số mạch khác cũng có thể có nguy cơ bóc tách, vì vậy người bệnh cần tuân thủ tái khám định kỳ. Đặc biệt, khi thấy các dấu hiệu như đau nửa đầu, mờ mắt, ù tai, đau mặt, yếu nửa người, đau bụng dữ dội… cần đến ngay bệnh viện để kịp thời phát hiện thương tổn và có hướng điều trị sớm.