Khẩn cấp! Tắc nghẽn đường thở: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí kịp thời cứu mạng!

Khẩn cấp! Tắc nghẽn đường thở: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí kịp thời cứu mạng!

Tắc nghẽn đường hô hấp là tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng, xảy ra khi đường thở bị tắc nghẽn hoặc thu hẹp, cản trở sự lưu thông không khí vào phổi. Sự tắc nghẽn này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ dị vật mắc kẹt đến các bệnh lý về đường hô hấp. Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến thiếu oxy, tổn thương não và thậm chí tử vong. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phân loại tắc nghẽn đường hô hấp, đồng thời cung cấp những kiến thức sơ cứu cần thiết để ứng phó trong trường hợp khẩn cấp.

Nguyên nhân gây tắc nghẽn đường hô hấp:

Nguyên nhân gây tắc nghẽn đường hô hấp rất đa dạng, bao gồm:

• Dị vật: Thức ăn, đồ chơi nhỏ, các vật dụng khác bị hóc vào đường thở. Đây là nguyên nhân phổ biến ở trẻ em và người lớn.
• Bệnh lý hô hấp: Viêm phế quản, viêm phổi, hen suyễn, u đường thở, dị ứng… có thể gây sưng, phù nề, co thắt đường thở dẫn đến tắc nghẽn.
• Chấn thương: Gãy xương sườn, chấn thương ngực, tổn thương cột sống cổ có thể gây biến dạng đường thở và tắc nghẽn.
• Phản ứng dị ứng: Phản vệ nghiêm trọng (sốc phản vệ) có thể gây phù nề đường thở, dẫn đến tắc nghẽn.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính có thể gây sưng viêm, tiết nhiều dịch nhầy làm tắc nghẽn đường thở.
• Thuốc: Một số loại thuốc có thể gây co thắt phế quản dẫn đến tắc nghẽn.

Dấu hiệu nhận biết tắc nghẽn đường hô hấp:

Tùy thuộc vào mức độ tắc nghẽn, các dấu hiệu có thể khác nhau, bao gồm:

• Khó thở: Thở nhanh, nông, khó khăn, thở khò khè.
• Ho dữ dội: Có thể kèm theo khạc ra đờm, máu.
• Mệt mỏi, tím tái: Do thiếu oxy.
• Ngất xỉu: Trong trường hợp tắc nghẽn nặng.
• Thở rên, rít: Âm thanh bất thường khi thở.
• Vùng da quanh miệng, môi, đầu ngón tay tím tái: Do thiếu oxy.
• Trẻ em có thể dùng tay ôm cổ, khó chịu, quấy khóc.

Phân loại tắc nghẽn đường hô hấp:

Tắc nghẽn đường hô hấp được phân loại dựa trên mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân:

• Tắc nghẽn hoàn toàn: Không khí hoàn toàn không thể đi vào phổi. Đây là trường hợp nguy kịch cần sơ cứu và can thiệp y tế khẩn cấp.
• Tắc nghẽn một phần: Vẫn còn một lượng không khí nhất định vào phổi, nhưng lượng oxy cung cấp không đủ.

Cách xử trí khi gặp trường hợp tắc nghẽn đường hô hấp:

• Gọi cấp cứu ngay lập tức (115).
• Thực hiện sơ cứu phù hợp tùy thuộc vào tình huống (xem hướng dẫn sơ cứu cụ thể).
• Đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

Lưu ý: Sơ cứu chỉ mang tính chất tạm thời, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tắc nghẽn, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp như thở oxy, dùng thuốc giãn phế quản, nội soi lấy dị vật, hoặc các biện pháp can thiệp khác.

#tắcnghẽndườngthở #khẩncấp #sơcứu #y tế #nguy hiểm #khóthở #dịvật #hôhấp #sức khỏe #cứumạng #phânloại #nguyênhân #dấuhiệu #trẻem #người lớn

Tắc nghẽn đường hô hấp rất nguy hiểm, cần sơ – cấp cứu và can thiệp y tế kịp thời để tránh gây ra biến chứng đe dọa đến tính mạng. Tùy theo nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chữa trị phù hợp.

Tắc nghẽn đường hô hấp là gì?
Tắc nghẽn đường hô hấp là tình trạng tắc nghẽn hoặc hẹp cấu trúc đường thở về mặt giải phẫu, từ đó làm giảm khả năng lưu thông không khí ra vào phổi. Bệnh lý này có thể xảy ra cấp tính hoặc mạn tính, có thể là một phần hoặc toàn bộ đường hô hấp.
Tình trạng tắc nghẽn cấp tính một phần hoặc toàn bộ đều cần can thiệp phẫu thuật khẩn cấp tránh nguy cơ đe dọa đến tính mạng. Trong khi đó, tắc nghẽn hô hấp mạn tính cũng có thể gây biến chứng suy tim phổi, thậm chí đe dọa đến tính mạng. Vì vậy, việc chẩn đoán, phát hiện và can thiệp điều trị kịp thời là rất quan trọng.
Đường hô hấp trên có thể bị tắc nghẽn cấp tính hoặc mãn tính do bệnh lý ở hầu và mũi. Trong đó, vùng cấu trúc có sức cản không khí cao nhất là van mũi, ngay cả độ lệch nhẹ cũng có thể dẫn đến tắc nghẽn hô hấp trên. Ví dụ: dị vật đường thở là một trường hợp tắc nghẽn đường thở cấp tính.
Tắc nghẽn hô hấp do nguyên nhân tắc nghẽn hoặc hẹp cấu trúc đường thở về mặt giải phẫu.
Phân loại tắc nghẽn đường hô hấp
Tình trạng tắc nghẽn đường hô hấp được phân loại cụ thể thành các dạng sau đây:
1. Phân loại theo vị trí
Dựa theo vị trí tắc nghẽn, hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp được chia thành 4 dạng:
1.1. Tắc nghẽn đường hô hấp trên
Tắc nghẽn hô hấp trên xảy ra ở khu vực từ mũi và môi đến thanh quản.
Tắc nghẽn đường hô hấp trên chủ yếu do: hít phải dị vật, chấn thương thanh quản, phì đại amidan, liệt dây thanh quản hoặc nếp thanh quản, viêm thanh quản khí quản cấp tính như viêm thanh quản do virus, viêm khí quản do vi khuẩn, viêm nắp thanh quản, áp xe quanh amidan, ho gà…
1.2. Tắc nghẽn đường hô hấp dưới
Tắc nghẽn đường hô hấp dưới xảy ra từ thanh quản và các tiểu phế quản của phổi.
Tắc nghẽn hô hấp dưới chủ yếu do sức cản tăng lên ở các tiểu phế quản (thường do bán kính của các tiểu phế quản giảm), làm giảm lượng không khí hít vào trong mỗi lần thở và lượng oxy đến động mạch phổi. Các bệnh gây ra tình trạng này được gọi là bệnh phổi tắc nghẽn như: hen suyễn, viêm tiểu phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
2. Phân loại theo thời gian bệnh
Dựa theo thời gian bệnh, tắc nghẽn đường hô hấp được chia thành 2 dạng:
2.1. Tắc nghẽn đường hô hấp cấp tính
Tắc nghẽn hô hấp cấp tính là tình trạng tắc nghẽn xảy ra nhanh chóng, chẳng hạn như tắc nghẽn do dị vật. Trường hợp này cần can thiệp hoặc phẫu thuật khẩn cấp để tránh nguy cơ đe dọa đến tính mạng.
2.2. Tắc nghẽn đường hô hấp mạn tính
Tắc nghẽnhô hấp mạn tính xảy ra theo hai cách: tắc nghẽn mất nhiều thời gian để phát triển hoặc tắc nghẽn kéo dài. Tình trạng này có thể gây biến chứng suy tim phổi, thậm chí đe dọa đến tính mạng.
3. Phân loại theo mức độ tắc nghẽn
Theo tình trạng hô hấp, tắc nghẽn được chia thành hai dạng:
3.1. Tắc nghẽn đường hô hấp một phần
Tắc nghẽn hô hấp một phần là tình trạng không khí vẫn có thể lưu thông qua đường hô hấp nhưng ít. Người bệnh có thể thở nhưng khó khăn.
3.2. Tắc nghẽn đường hô hấp toàn phần
Tắc nghẽn đường thở toàn phần là tình trạng không khí hoàn toàn không thể lưu thông qua đường hô hấp, khiến người bệnh không thể thở được.
Nguyên nhân gây tắc nghẽn đường hô hấp
Tắc nghẽn đường hô hấp xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể tổng hợp một số tác nhân thường gặp như sau: (1)

Hít hoặc nuốt phải dị vật.
Dị vật mắc kẹt trong mũi hoặc miệng.
Phản ứng dị ứng.
Tổn thương đường thở do chấn thương, tai nạn…
Các vấn đề bất thường dây thanh quản.
Hít phải nhiều khói như khói trong các vụ hỏa hoạn…
Nhiễm trùng do virus, vi khuẩn.
Mắc các bệnh gây viêm đường hô hấp trên như viêm thanh quản.
Sưng lưỡi hoặc nắp thanh quản.
Áp xe ở cổ họng hoặc amidan.
Sụp thành khí quản (nhuyễn khí quản).
Hen suyễn.
Viêm phế quản mãn tính.
Khí phế thũng.
Xơ nang.
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).

Dấu hiệu tắc nghẽn đường hô hấp
Triệu chứng tắc nghẽn đường thở biểu hiện tùy thuộc vào nguyên nhân cũng như vị trí tắc nghẽn. Các dấu hiệu thường gặp phải kể đến gồm:

Da tím tái.
Thay đổi kiểu thở, bất kể là thở nông hay nhanh.
Khó thở hoặc không thở được.
Nôn mửa.
Ho dữ dội.
Tiếng thở nghe như tiếng rít, khò khè.
Bất tỉnh.
Lú lẫn.

Đối tượng nguy cơ gây tắc nghẽn đường hô hấp
Trẻ em có nguy cơ bị tắc nghẽn đường thở cấp tính do dị vật cao hơn người lớn. Do trẻ thường có thói quen nhét đồ chơi/ vật nhỏ vào mũi, miệng hoặc không nhai kỹ thức ăn trước khi nuốt. Ngoài ra, các nhóm đối tượng có nguy cơ cao khác bao gồm:

Người có bất thường cấu trúc đường thở hoặc các bệnh lý di truyền khác có liên quan đến hô hấp.
Người bị rối loạn thần kinh cơ và các tình trạng khác gây khó nuốt, dẫn đến việc nuốt thức ăn không đúng cách.
Người có thói quen hút thuốc lá, tiếp xúc với môi trường ô nhiễm không khí, có hóa chất dạng khí dung….
Người bị dị ứng thực phẩm.

Tắc nghẽn đường hô hấp có nguy hiểm không?
Tắc nghẽn đường hô hấp cấp là một trường hợp cấp cứu y tế nguy hiểm. Tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí đe dọa đến tính mạng: (2)

Viêm phổi tắc nghẽn.
Viêm phổi sau tắc nghẽn.
Suy hô hấp cấp.
Ngưng thở.
Loạn nhịp tim.
Tim ngừng đập.

Tắc nghẽn đường hô hấp cũng có thể là dấu hiệu của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, làm tăng nguy cơ ung thư phổi.
Tiên lượng tắc nghẽn đường hô hấp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nhìn chung, các trường hợp xuất phát từ nguyên nhân viêm và nhiễm trùng có tiên lượng tích cực hơn so với nguyên nhân ác tính.
Chẩn đoán tắc nghẽn đường hô hấp
Để xác định chính xác nguyên nhân gây tắc nghẽn hô hấp, trước tiên, bác sĩ thường chỉ định chụp X-quang. Nếu phương pháp này không có kết quả, người bệnh có thể cần thực hiện thêm một số xét nghiệm khác, bao gồm:

Nội soi phế quản: Bác sĩ đưa ống soi phế quản qua miệng hoặc mũi để tìm dị vật bên trong đường hô hấp. Thông qua phương pháp này, bác sĩ cũng có thể thu thập mẫu chất nhầy để gửi đi nuôi cấy và xác định nguyên nhân nhiễm trùng. Nội soi phế quản cũng có thể được sử dụng để loại bỏ nút nhầy ở những trường hợp mắc các bệnh phổi mạn tính như xơ nang, khí phế thũng…
Nội soi thanh quản: Sử dụng ống soi thanh quản để xác định dị vật hoặc các tình trạng tổn thương ở cơ quan này.
Các xét nghiệm bổ sung: Chụp CT đầu, cổ hoặc ngực giúp xác định các nguyên nhân gây tắc nghẽn khác như viêm nắp thanh quản, nhiễm trùng…

Phương pháp sơ cứu tắc nghẽn đường hô hấp trên
Tắc nghẽn đường hô hấp là một trường hợp cấp cứu y tế, cần can thiệp sơ cứu kịp thời để tránh nguy cơ đe dọa đến tính mạng. Các phương pháp được khuyến khích thực hiện ngay khi người bệnh có triệu chứng tắc nghẽn đường thở:
1. Phương pháp Heimlich
Đây là một kỹ thuật cấp cứu thường được ưu tiên thực hiện đối với người bị tắc nghẽn hô hấp do nuốt nghẹn dị vật. Các bước tiến hành như sau:

Người sơ cứu đứng sau và vòng tay ôm lấy eo người bị nghẹn.
Người sơ cứu nắm một tay lại và đặt lên vị trí rốn của người bị nghẹn.
Người sơ cứu nắm tay còn lại vào tay kia và ấn vào bụng người bị nghẹn liên tục 5 lần thật nhanh, tiếp tục lặp lại 5 lần cho đến khi dị vật bị đẩy ra ngoài hoặc đến khi xe cấp cứu đến.

Sơ cứu cho trường hợp tắc nghẽn hô hấp do nghẹt dị vật.
2. Hồi sức tim phổi
Hồi sức tim phổi nên được thực hiện trong trường hợp người bệnh không thở được và đã mất ý thức, nhằm hỗ trợ vận chuyển máu có oxy đến não trong lúc chờ cấp cứu. Cách thực hiện như sau:

Đặt gót bàn tay vào giữa ngực người bệnh.
Đặt tay còn lại lên trên và dùng trọng lượng phần trên cơ thể để đẩy thẳng xuống ngực, lặp lại động tác khoảng 100 đến 120 lần mỗi phút cho đến khi xe cứu thương đến.

Khi xe cứu thương đến, nhân viên y tế sẽ tiếp tục thực hiện một số phương pháp sơ cứu khác tùy vào nguyên nhân gây tắc nghẽn.
3. Mở khí quản
Bác sĩ đưa ống nội khí quản hoặc ống thông mũi khí quản vào đường thở người bệnh để đưa oxy qua đường thở đang bị tổn thương. Sau đó, phẫu thuật mở khí quản và mở sụn nhẫn giáp có thể được thực hiện để tạo ra các lỗ mở phẫu thuật trên đường thở và bắc cầu qua vị trí tắc nghẽn.
Cách điều trị tắc nghẽn đường hô hấp
Tắc nghẽn đường thở thứ phát do dị vật thường dễ điều trị, vì dị vật có thể được lấy ra và đường thở được thông thoáng trở lại. Tuy nhiên, tắc nghẽn đường thở do chấn thương, bệnh ác tính hoặc quá trình nhiễm trùng có thể dẫn đến chậm phục hồi và tổn thương não do thiếu oxy.
Sau khi sơ cứu kịp thời và đưa tới bệnh viện, bác sĩ sẽ yêu cầu tiến hành chẩn đoán nguyên nhân chính xác và can thiệp điều trị tùy theo từng trường hợp. Các phương pháp chữa trị thường được chỉ định bao gồm:

Tắc nghẽn hô hấp do nhiễm trùng: Điều trị bằng kháng sinh và dẫn lưu phẫu thuật khi có chỉ định.
Tắc nghẽn hô hấp do khối u: Đảm bảo đường thở ổn định, sau đó tham vấn phẫu thuật để xử lý khối u.
Tắc nghẽn hô hấp do các bệnh lý mạn tính như ngưng thở khi ngủ: Có thể can thiệp phẫu thuật nếu đáp ứng điều kiện hoặc sử dụng máy áp lực dương liên tục khi ngủ.

Can thiệp điều trị tình trạng tắc nghẽn đường hô hấp để kiểm soát biến chứng.
Cách phòng ngừa tắc nghẽn đường hô hấp
Một số loại tắc nghẽn đường hô hấp có thể được phòng ngừa hiệu quả thông qua các biện pháp sau:

Tránh uống nhiều rượu trước khi ăn.
Ăn từng miếng nhỏ.
Ăn chậm nhai kỹ.
Giám sát trẻ nhỏ khi ăn.
Hạn chế cho trẻ em ăn các loại thực phẩm có nguy cơ cao gây tắc nghẽn hô hấp như xúc xích, nho, bỏng ngô…
Nhai kỹ trước khi nuốt.
Để các vật nhỏ tránh xa tầm với của trẻ em.
Tránh hút thuốc.
Thường xuyên đến gặp bác sĩ nếu mắc các bệnh có thể gây tắc nghẽn đường thở mạn tính.

Địa chỉ khám tắc nghẽn đường hô hấp ở đâu đáng tin cậy?
Khoa Hô Hấp thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 là địa chỉ uy tín, chuyên thăm khám, chữa trị các bệnh lý hô hấp nói chung và tắc nghẽn đường hô hấp nói riêng. Bệnh viện quy tụ đội ngũ  chuyên gia, bác sĩ hàng đầu, giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, chăm sóc và điều trị vô cùng chu đáo.
Ngoài ra, bệnh viện còn trang bị hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại, hỗ trợ quá trình chẩn đoán chính xác, điều trị hiệu quả như: hệ thống chụp X-quang treo trần DigiRAD-FP, hệ thống chụp CT 765 lát cắt, CT 1975 lát cắt, máy đo đa ký hô hấp NOX A1, máy đo chức năng hô hấp KoKo 1000, T3S, hệ thống máy xét nghiệm tổng quát, xét nghiệm máu hiện đại…
Thông qua quá trình thăm khám, xét nghiệm, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây tắc nghẽn hô hấp và chỉ định phác đồ điều trị phù hợp, hiệu quả, từ đó giúp kiểm soát sớm biến chứng có thể gặp phải.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, Quý khách vui lòng liên hệ:

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

Trên đây là bài viết tổng hợp các thông tin cơ bản về tắc nghẽn đường hô hấp, nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, cách chẩn đoán và sơ cứu, điều trị hiệu quả. Hy vọng thông qua những thông tin này, người bệnh có thêm nhiều cập nhật hữu ích để biết cách chăm sóc và bảo vệ sức khỏe, đồng thời chủ động đi thăm khám, điều trị sớm các bệnh về đường hô hấp, để tránh biến chứng nguy hiểm về sau.

Viết lại tiêu đề bằng tiếng Việt kích thích người đọc Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phân loại Viết lại bằng tiếng Việt các hashtag kích thích người đọc Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phân loại