Nguyên nhân, triệu chứng, phòng ngừa

Rò hậu môn hình móng ngựa là loại rò hậu môn phức tạp, nguy hiểm, gây suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh cũng tiềm ẩn rủi ro nhiễm trùng máu và ung thư hậu môn nếu người bệnh trì hoãn điều trị.

Rò hậu môn hình móng ngựa là gì?

Rò hậu môn hình móng ngựa là bệnh lý rò hậu môn phức tạp, xuyên cơ vòng, gây ra bởi sự nhiễm trùng ở quanh hậu môn tại đường giữa phía sau. Tổn thương là đường rò có hình chữ U như móng đóng dưới móng chân con ngựa . Chữ U bao quanh trực tràng , nằm giữa trực tràng và cơ nâng hậu môn .

Rò hậu môn là bệnh lý hậu môn phổ biến chỉ sau bệnh trĩ. Bệnh cho thấy sự xuất hiện rò bất thường tại vị trí ống hậu môn và vùng da xung quanh. Nguyên nhân phổ biến là do tình trạng áp xe hậu môn trực tràng diễn ra lâu ngày. Khi các các tuyến nhỏ tạo chất nhờn bị tắc trong hậu môn sẽ dần tiến triển thành nhiễm trùng và gây ra tình trạng rò hậu môn. Đối với rò hậu môn hình móng ngựa, vị trí nhiễm trùng có thể kéo dài dọc theo khoang sâu sau hậu môn, đến hố ngồi trực tràng tại một hoặc hai bên của ống hậu môn, lan đến trên cơ nâng hậu môn, nếp dưới phúc mạc. Rò hậu môn hình móng ngựa có mức độ sâu và phức tạp vì tiềm ẩn nhiều biến chứng khác liên quan đến lỗ rò móng ngựa.

Rò hậu môn hình móng ngựa có thể điều trị triệt căn, nhưng thời gian điều trị khá lâu, người bệnh cần kiên nhẫn cả trong quá trình điều tị lẫn sau điều trị để hạn chế rủi ro tái phát bệnh. Rò móng ngựa là tình trạng rò phức tạp, tạo thành nhiều ngóc ngách, là tiền đề của những biến chứng nguy hiểm bao gồm ung thư hậu môn. Việc điều trị bệnh sớm, điều trị triệt căn rất quan trọng với sức khỏe người bệnh. (1)

Nguyên nhân rò hậu môn hình móng ngựa

Rò hậu môn hình móng ngựa phần lớn là biến chứng của tình trạng rò hậu môn tái phát nhiều lần, trì hoãn điều trị hoặc không điều trị dứt điểm.

Rò hậu môn hình thành từ tình trạng áp xe hậu môn, những tổn thương gây rách niêm mạc vùng hậu môn, dần tạo thành ổ mủ. Những nguyên nhân xuất phát từ rò hậu môn khiến bệnh tiến triển thành rò hậu môn hình móng ngựa phổ biến là:

• Viêm tuyến hậu môn: Bệnh xảy ra sau rò hậu môn là hậu quả của tình trạng viêm nhiễm lâu ngày tích tụ thành khối mủ. Dịch mủ khi vỡ ra làm tổn thương niêm mạc hậu môn và hình thành đường rò hậu môn hình móng ngựa.
• Áp lực trực tràng: Rò hậu môn xảy ra ở hậu môn trực tràng, là nơi liên tục chịu áp lực từ các sinh hoạt hằng ngày. Đặc biệt là việc đại tiện khiến vùng da bị rò liên tục tiếp xúc trực tiếp với những chất bẩn như phân và dịch. Những chất bẩn này có thể bị đẩy vào trong lỗ rò, tích lũy theo thời gian tạo thành những đường rò phức tạp hơn như rò móng ngựa.
• Vệ sinh hậu môn không sạch sẽ: Hậu môn vốn là nơi có nhiều vi khuẩn vì đây là đường đào thải các chất bẩn, phân ra khỏi cơ thể. Người bị rò hậu môn càng cần chú ý đến vệ sinh hậu môn vì lỗ rò nhiễm các chất bẩn sẽ dễ bị viêm nhiễm, tụ mủ là cuối cùng là tạo thành đường rò hậu môn hình móng ngựa.

Triệu chứng rò hậu môn hình móng ngựa

Những triệu chứng rò hậu môn hình móng ngựa bao gồm:

• Ngứa hậu môn nặng, đặc biệt là vị trí có lỗ rò hậu môn
• Da hậu môn bị đổi màu và có tình trạng trầy xước
• Có dịch mủ vàng tiết ra tại lỗ rò, chất dịch đặc sánh
• Hậu môn bị viêm nhiễm nặng gây ra các triệu chứng khác như đau nhức hậu môn, sốt cao, suy nhược cơ thể ớn lạnh…
• Chảy dịch hậu môn

Chẩn đoán rò hậu môn hình móng ngựa

Rò hậu môn hình móng được chẩn đoán đủ yếu bằng những phương tiện chẩn đoán hình ảnh. Trước tiên, bác sĩ thăm khám lâm sàng khu vực quanh hậu môn nhằm xác định lỗ rò và tình trạng viêm nhiễm hiện tại.

Những phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng rò hậu môn hình móng ngựa bao gồm:

• Chụp MRI: Xác định đường rò, gợi ý cho bác sĩ về độ phức tạp của đường rò, từ đó chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
• Siêu âm qua ngả hậu môn: Dùng để đánh giá tình trạng đường rò. Bác sĩ sẽ sử dụng đầu dò siêu âm nhỏ, kích thước bằng ngón tay để đi vào hậu môn và quan sát.

Người bệnh cũng cần thực hiện thêm những xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu, nước tiểu để đánh giá và loại trừ các bệnh lý có triệu chứng tương tự. , tầm soát bệnh lý nền đi kèm như tiểu đường , tim mạch …

Điều trị rò hậu môn hình móng ngựa

1. Điều trị bằng thuốc

Điều trị rò hậu môn hình móng ngựa bằng thuốc uống thường không kết quả , chĩ mang tính tạm thời được chỉ định cho người mới hình thành rò móng ngựa. Những loại thuốc được kê cho người bệnh tập trung vào việc làm thuyên giảm tình trạng sưng, đau ở lỗ rò. Đồng thời, ngăn chặn tình trạng viêm nhiễm lan rộng hơn sang những khu vực khác, làm khô mủ…

Dù vậy, phương pháp này không có hiệu quả cao đối với người đã bị rò hậu môn hình móng ngựa lâu ngày. Người bệnh không được tự ý mua thuốc điều trị lỗ rò mà cần theo chỉ định của bác sĩ, tránh bệnh trở nặng hơn do điều trị sai cách.

2. Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị rò hậu môn hình móng ngựa cho hiệu quả cao. Phẫu thuật rò móng ngựa bao gồm các bước:

• Xác định các đường rò trong và các khối u, ổ áp xe
• Định vị hướng của những đường rò chính và đường rò thứ phát
• Xử lý lấy hết những tổ chức xơ và niêm mạc đường rò
• Bảo tồn cơ thắt hậu môn cho người bệnh

Đây là một phẫu thuật tương đối phức tạp, cần đội ngũ bác sĩ có tay nghề cao để xử lý được những lỗ rò trong, mô xơ đường rò và niêm mạc đồng thời vẫn đảm bảo nguyên vẹn cho những cơ quan lân cận khác. Bác sĩ khéo léo phẫu thuật không làm thủng trực tràng vì đường rò móng ngựa nằm sát thành trực tràng. Điều này đòi hỏi chuyên môn cao của bác sĩ, khả năng kiểm soát và giảm thiểu tối đa những biến chứng trong và sau khi phẫu thuật. (2)

Trong trường hợp người bệnh bị rò hậu môn hình móng ngựa do lao hoặc bệnh Crohn, bác sĩ sẽ thực hiện điều trị phối hợp.

Phòng ngừa rò hậu môn hình móng ngựa

Để phòng ngừa rò hậu môn hình móng ngựa, người bệnh tốt nhất là phòng ngừa tình trạng rò hậu môn, cũng như giảm thiểu các nguy cơ làm viêm nhiễm hậu môn, tạo thành áp xe hậu môn. Trong trường hợp người bệnh đang hoặc từng bị rò hậu môn, cần chú ý giữ gìn hậu môn đúng cách, sạch sẽ để hạn chế viêm nhiễm tích tụ dịch mủ, tăng khả năng tổn thương niêm mạc hậu môn.

Những biện pháp giúp hạn chế nguy cơ bị rò hậu môn hình móng ngựa bao gồm:

• Có chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng. Chú ý bổ sung các thực phẩm có nhiều chất xơ và dễ tiêu hóa. Hạn chế tiêu thụ quá nhiều các thức ăn khó tiêu, cay nóng hoặc dễ kích thích hệ tiêu hóa.
• Hạn chế tối đa sử dụng rượu bia, đồ uống có cồn và hút thuốc lá , tốt nhất là ngưng thuốc lá
• Nâng cao hệ miễn dịch của cơ thể bằng cách tập thể dục đều đặn. Đồng thời, tập thể dục giúp tăng cường khả năng trao đổi chất và kiểm soát được cân nặng ở mức lý tưởng.
• Cố gắng bù Vitamine D
• Không cố rặn khi đi đại tiện hay ngồi quá lâu vì điều sẽ sẽ làm tăng áp lực lên hậu môn và gây tổn thương vùng niêm mạc hậu môn. Đây là tiền đề của những rối loạn đại tiện, và rò hậu môn hình móng ngựa.
• Tập bài tập nhíu hậu môn ngừa tắc các tuyến hậu môn , nguyên nhân gây ra áp xe và rò hậu môn

Thắc mắc thường gặp

1. Cách chăm sóc khi bị rò hậu môn hình móng ngựa

Những lưu ý mà người bệnh rò hậu môn hình móng ngựa cần lưu ý để giữ gìn sức khỏe hậu môn:

• Giữ hậu môn sạch sẽ, vệ sinh hậu môn đúng cách
• Không nhịn đi đại tiện, nhưng cũng không đi đại tiện quá lâu bởi đây đều là nguyên nhân gia tăng áp lực lên hậu môn
• Chủ động bổ sung chất xơ trong mỗi bữa ăn như rau cải, khoai lang, cà chua, chuối… để làm tăng nhuận trường, giảm áp lực lên hậu môn khi đi vệ sinh
• Không ngồi một chỗ quá lâu. Người bệnh là nhân viên văn phòng nên đứng dậy đi lại sau mỗi 60 phút và tăng cường vận động trong ngày để giảm áp lực lên ổ áp xe, thành hậu môn.
• Thay băng vết thương đúng cách – tránh tình trạng lành bên ngoài mà bên trong chưa lành
• Thường phải có sự trợ giúp của chuyên môn để đánh giá các giai đoạn liền thương : viêm , tạo mô hạt , biểu mô hóa , tái cấu trúc ( liền sẹo )
• Hướng dẫn tập các bài tập hậu môn

2. Rò hậu môn hình móng ngựa có nguy hiểm không?

Rò hậu môn hình móng ngựa là tiền đề của các bệnh nhiễm trùng máu nặng và ung thư hậu môn. Đây là một bệnh lý nguy hiểm cần được điều trị càng sớm càng tốt để giảm thiểu các rủi ro sức khỏe của người bệnh.

3. Thời gian phục hồi lỗ rò móng ngựa?

Thời gian hồi phục lỗ rò móng ngựa còn tùy thuộc vào tình trạng nghiêm trọng và những ảnh hưởng của bệnh gây ra tại hậu môn. Tuy vậy, thời gian điều trị thường khá lâu, kéo dài nhiều tháng và người bệnh cần phải kiên nhẫn để tuân theo phác đồ được bác sĩ chỉ định.

4. Khi nào cần khám bác sĩ?

Rò hậu môn hình móng ngựa là một bệnh lý nguy hiểm, tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng. Việc trì hoãn càng khiến cho tình trạng bệnh trở nên tồi tệ, giảm hiệu quả điều trị. Vì vậy, ngay khi người bệnh xuất hiện các triệu chứng của rò hậu môn, hoặc có nghi ngờ rò hậu môn đang tiến triển rò hậu môn hình móng ngựa với các triệu chứng như chảy nhiều dịch mủ, ngứa ngáy nhiều tại hậu môn, đau nhức hậu môn kèm sốt, suy nhược cơ thể… cần đi khám với bác sĩ ngay để được kịp thời can thiệp y khoa.

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) và Khoa Ngoại Tổng hợp (BVĐK Tâm Anh Hà Nội) thuộc Hệ thống BVĐK Tâm Anh là những trung tâm y tế chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho người bệnh gặp các vấn đề về đường tiêu hóa từ nhẹ đến nặng.

Các bác sĩ Khoa Ngoại Tổng hợp cũng dẫn đầu với các kỹ thuật hiện đại trong phẫu thuật nội soi ổ bụng với các tên tuổi chuyên gia như TTƯT.PGS.TS Triệu Triều Dương, ThS.BS.CKII Nguyễn Văn Trường, ThS.BS Lê Văn Lượng… Các chuyên gia thuộc lĩnh vực nội soi tiêu hóa tiêu biểu như TS.BS Vũ Trường Khanh, BSNT Đào Trần Tiến, BSNT Hoàng Nam, BS.CKII Bùi Quang Thạch… Ngoài ra, bệnh viện còn được trang bị hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:

Rò hậu môn hình móng ngựa là kiểu rò hậu môn thể phức tạp, là biến chứng của tình trạng rò hậu môn lâu ngày mà không điều trị hoặc điều trị không triệt căn. Những triệu chứng của bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, khiến người bệnh đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm khác, mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh do các triệu chứng lâm sàng gây ra. Người bệnh cần đi khám với bác sĩ Tiêu hóa hoặc Hậu môn trực tràng ngay khi có những dấu hiệu cảnh báo để giảm thiểu bệnh trở nặng, khó điều trị hơn.