Nguyên nhân và phòng ngừa

Các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới thường như thế nào? Và bệnh rối loạn tiền đình ở phụ nữ có nguy hiểm không? Người bệnh cần đi khám và điều trị ra sao?

Rối loạn tiền đình ở phụ nữ là gì?

Rối loạn tiền đình ở nữ giới xảy ra khi hệ thống tiền đình bị tổn thương, gây ra tình trạng chóng mặt và gặp khó khăn trong các hoạt động như làm việc, lái xe hoặc thậm chí là đi bộ. Hệ thống tiền đình là một phần cấu trúc của tai trong, nằm ngay sau màng nhĩ. Hệ thống này sẽ giúp con người duy trì sự thăng bằng và phối hợp, giữ cho đầu và cơ thể ổn định khi di chuyển và định hướng không gian.

Triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới

 Các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới có thể bao gồm: (1)

• Chóng mặt
• Cảm giác mất cân bằng
• Cảm giác như đang trôi nổi hoặc mọi thứ xung quanh đang xoay tròn
• Mờ mắt
• Sự mất phương hướng
• Đi đứng không vững, dễ té ngã

Một số triệu chứng ít gặp hơn có thể bao gồm:

• Buồn nôn và nôn
• Tiêu chảy
• Lo âu, sợ hãi
• Thay đổi nhịp tim

Các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới trên có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi thiếu ngủ, căng thẳng, đau nửa đầu, gắng sức quá mức hoặc cảm thấy buồn bã.

Nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ở phụ nữ

Bệnh rối loạn tiền đình nói chung có thể khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau. Với phụ nữ, bệnh có thể khởi phát do các nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ như: (2)

1. Thay đổi hormone

Sự thay đổi nội tiết tố từ chu kỳ kinh nguyệt đến thai kỳ và mãn kinh có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của phụ nữ, chẳng hạn như tâm trạng, cân nặng, tóc, da, giấc ngủ và mức năng lượng. Nội tiết tố tác động đáng kể đến các triệu chứng liên quan đến hệ thống tiền đình, mặc dù sự ảnh hưởng này có thể khác nhau về mức độ trầm trọng của các triệu chứng trên mỗi cá nhân. (3)

Trong các giai đoạn nội tiết tố khác nhau, một số phụ nữ có thể gặp phải các triệu chứng mới, trong khi những người khác thấy rằng triệu chứng hiện tại trở nên nghiêm trọng hơn và một số lại nhận thấy sự cải thiện.

2. Thời kỳ mang thai

Rối loạn tiền đình hay các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới, đặc biệt là phụ nữ mang thai có thể khởi phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Ốm nghén: Trong thời gian ốm nghén, nhiều mẹ bầu thường không thể ăn uống đầy đủ dẫn đến tình trạng tụt huyết áp, thiếu máu do thiếu sắt… Những vấn đề này có thể làm giảm lượng máu lưu thông lên não, gây ra các triệu chứng rối loạn tiền đình.
• Bệnh lý: Các vấn đề sức khỏe như thoái hóa đốt sống cổ, viêm tai, viêm xoang cùng với các bệnh liên quan đến thần kinh và tim mạch… có thể là nguyên nhân gây ra chứng rối loạn tiền đình khi mang thai.
• Mang thai lần đầu: Người phụ nữ mang thai lần đầu có thể mang tâm lý căng thẳng và lo lắng, điều này khiến tinh thần của họ không thoải mái, dễ tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn tiền đình.
• Chế độ ăn uống và sinh hoạt chưa phù hợp: Việc bổ sung dư thừa chất dinh dưỡng, ăn quá nhiều đồ ngọt hoặc thường xuyên thức khuya và mất ngủ kéo dài… cũng là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến rối loạn tiền đình ở phụ nữ mang thai.
• Yếu tố môi trường: Thay đổi thời tiết đột ngột và ô nhiễm tiếng ồn có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ bầu, góp phần làm trầm trọng hơn các triệu chứng bệnh.

3. Sau sinh

Rối loạn tiền đình ở phụ nữ sau sinh có thể xuất hiện khi cơ thể chị em trải qua những thay đổi nội tiết tố mạnh mẽ. Các yếu tố gây căng thẳng như chăm sóc trẻ sơ sinh quấy khóc, áp lực do tăng cân cùng với chế độ kiêng khem nghiêm ngặt sau khi sinh… có thể khiến chị em phụ nữ mệt mỏi cả về mặt thể chất lẫn tinh thần.

Ngoài ra, tâm lý bất an về công việc, tài chính, tình hình gia đình, sức khỏe sau sinh cộng thêm việc mất ngủ thường xuyên do phải chăm sóc con nhỏ… có thể khiến các triệu chứng của rối loạn tiền đình như chóng mặt, đau đầu và choáng xuất hiện ở các bà mẹ.

4. Căng thẳng, stress quá mức

Khi tâm lý tiêu cực, căng thẳng và áp lực tồn tại trong một thời gian dài, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tăng cường sản xuất hormone cortisol. Hormone này sản sinh quá mức có khả năng ảnh hưởng đến hệ thần kinh cũng như hệ thống tiền đình, từ đó làm xuất hiện các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới hay nam giới.

5. Mất ngủ kéo dài

Tình trạng mất ngủ kéo dài cùng với tâm lý bất ổn có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh số 8, dẫn đến sự sai lệch trong quá trình truyền tải thông tin từ hệ thống tiền đình. Điều này sẽ gây ra triệu chứng chóng mặt và mất cân bằng, làm suy giảm chất lượng sống và sức khỏe tổng thể.

6. Vấn đề về huyết áp, tim mạch

Huyết áp thấp, thiếu máu, tai biến mạch máu não và các vấn đề liên quan đến hệ tim mạch được xem là những nguyên nhân phổ biến gây ra rối loạn tiền đình ở nữ giới. Điều này ảnh hưởng đến quá trình lưu thông máu lên não, từ đó tác động trực tiếp đến chức năng của hệ thống tiền đình, dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt và mất cân bằng.

7. Bệnh lý thần kinh

Đau nửa đầu có thể là biểu hiện của bệnh lý về thần kinh, dẫn đến khởi phát hay tăng nặng các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới như chóng mặt, mất thăng bằng, buồn nôn và nhạy cảm với ánh sáng, tiếng ồn… Tình trạng này thường phổ biến hơn ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh và có thể bị kích hoạt bởi các yếu tố như giấc ngủ, thực phẩm và chu kỳ kinh nguyệt.

Đau nửa đầu tiền đình ảnh hưởng đến khoảng 3% dân số trưởng thành và có xu hướng tác động đến nữ giới nhiều hơn, với tỷ lệ cao gấp năm lần so với nam giới.

8. Bệnh lý về tai

Xơ cứng tai là một rối loạn phát triển bất thường của mô xương ở tai giữa, làm cho xương bàn đạp không thể rung và dẫn truyền âm thanh. Bệnh lý có thể gây chóng mặt, hoa mắt, mất thăng bằng, ù tai, suy giảm hoặc mất thính lực nhanh chóng.

Estrogen được cho là làm nặng thêm tình trạng xơ cứng tai vì hormone này thúc đẩy sự phát triển của xương bằng cách ức chế quá trình phân hủy xương. Tình trạng này có xu hướng trầm trọng hơn trong thời kỳ estrogen cao, như khi mang thai hoặc đang được điều trị bằng estrogen. Vì vậy, phụ nữ có nguy cơ mắc xơ cứng tai cao gấp đôi so với nam giới. (4)

9. Nguyên nhân khác

Triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới cũng có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác, chẳng hạn như hệ miễn dịch suy giảm, dùng lâu dài một số loại thuốc, lão hóa tự nhiên…

Tác động của rối loạn tiền đình với phụ nữ

1. Giảm chất lượng cuộc sống

Các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới có thể gây cản trở các hoạt động hàng ngày, dẫn đến trầm cảm đặc trưng bởi cảm giác buồn bã, chán nản và thất vọng. Nhiều người bị rối loạn tiền đình cảm thấy khó khăn khi phải rời giường hoặc làm việc trong môi trường có nhiều kích thích thị giác như cửa hàng tạp hóa, trung tâm mua sắm…

2. Suy giảm trí nhớ

Rối loạn chức năng tiền đình có thể gây kém tập trung, suy giảm trí nhớ và mệt mỏi do não phải làm việc nhiều hơn để duy trì thăng bằng và tư thế đứng thẳng. Từ đó, các chức năng khác của não cũng bị ảnh hưởng.

3. Chóng mặt, mất cân bằng và phương hướng

Rối loạn tiền đình thường gây ra sự chóng mặt, cảm giác lâng lâng và mất cân bằng. Trong các tổn thương ngoại vi, chóng mặt là triệu chứng thường gặp nhất và kèm theo đó là tình trạng nhìn đôi, rung giật nhãn cầu hoặc mất điều hòa chi.

4. Thay đổi thính giác

Các vấn đề về thính giác trong rối loạn tiền đình như nghe kém, ù tai và nặng tai thường xảy ra ở bên tổn thương ngoại vi.

5. Triệu chứng liên quan đến tim

Tức ngực, đổ mồ hôi, hồi hộp và các triệu chứng tim mạch khác có thể xảy ra do ảnh hưởng của chức năng tiền đình. Đôi khi, những biểu hiện này dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý khác.

6. Ảnh hưởng đến thị giác

Viêm dây thần kinh có thể làm thay đổi cách hệ thống tiền đình và thị giác phối hợp với nhau. Điều này khiến người bệnh trở nên nhạy cảm hơn với bất kỳ vấn đề nào về thị lực như khó khăn trong chuyển động mắt, nhìn theo đồ vật, hoa mắt…

Cách chẩn đoán bệnh rối loạn tiền đình ở nữ giới

Các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng hay thần kinh được đào tạo chuyên sâu để chẩn đoán và điều trị các vấn đề liên quan đến hệ thống tiền đình. Bác sĩ sẽ thu thập thông tin chi tiết về tiền sử bệnh án cá nhân và gia đình, cùng với việc tiến hành khám sức khỏe toàn diện. Để xác định nguyên nhân chính xác, có thể phải làm thêm những xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm thính giác và thị lực, xét nghiệm máu, chụp CT hoặc MRI đầu, kiểm tra thăng bằng và đánh giá tư thế cũng như chuyển động cơ thể.

Nếu thường xuyên cảm thấy chóng mặt và choáng váng, việc thăm khám trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa là rất cần thiết. Sau khi xem xét lịch sử sức khỏe, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm sau:

• Kiểm tra thính giác: Phương pháp đo âm ốc tai (OAE) theo dõi hoạt động của các tế bào lông chuyển trong ốc tai bằng cách đo phản ứng của các tế bào này đối với một loạt kích thích âm thanh phát ra từ một loa nhỏ đặt trong ống tai.
• Chụp MRI: Chụp cộng hưởng từ MRI não để phát hiện các khối u, tai biến hoặc các bất thường về mô mềm khác có thể là nguyên nhân gây ra những triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới như chóng mặt hoặc ngất.
• Đánh giá sự cân bằng: Phân tích cách người bệnh duy trì tư thế và thực hiện các chuyển động cơ thể. Thử nghiệm lâm sàng như xét nghiệm xoay vòng nhằm đánh giá sự phối hợp giữa tai trong và mắt. Xét nghiệm này thường sử dụng kính video hoặc các điện cực để theo dõi chuyển động của mắt khi đầu di chuyển.

Cách điều trị bệnh rối loạn tiền đình cho phụ nữ

Nguyên nhân khiến phụ nữ bị rối loạn tiền đình thường quyết định cho phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp điều trị có thể khác nhau, bao gồm:

• Điều trị nguyên nhân: Loại bỏ nhiễm trùng hoặc thay đổi thuốc nếu nguyên nhân gây rối loạn là do nhiễm trùng hoặc phản ứng với một số loại thuốc.
• Dùng thuốc: Tùy vào nguyên nhân, có thể cần sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm để điều trị nhiễm trùng tai gây rối loạn thăng bằng. Nên sớm đến bệnh viện thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để được kê đơn thuốc và hướng dẫn cách sử dụng thuốc phù hợp.
• Biện pháp trị liệu: Nếu uống thuốc không mang lại hiệu quả, các biện pháp trị liệu nhằm phục hồi chức năng tiền đình có thể giúp cải thiện thăng bằng và quản lý cơn chóng mặt. Các chuyên gia trị liệu sẽ hỗ trợ người bệnh học cách đối phó với những triệu chứng trong cuộc sống hàng ngày.
• Thay đổi vị trí: Thực hiện các động tác làm di chuyển các hạt trong tai trong đến vị trí không gây triệu chứng, thường áp dụng trong trường hợp rối loạn tiền đình do chóng mặt tư thế lành tính (BPPV).
• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật có thể cần thiết để ổn định chức năng tiền đình.
• Thay đổi lối sống: Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt, không hút thuốc và tránh xa khói thuốc giúp giảm bớt các triệu chứng của rối loạn tiền đình.

Cách phòng ngừa tình trạng rối loạn tiền đình ở nữ giới

Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh rối loạn tiền đình hoặc tránh làm bệnh khởi phát, tăng nặng, mỗi người cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sau:

• Tránh thay đổi tư thế đột ngột: Không xoay người, đầu và cổ một cách đột ngột và tránh đứng lên quá nhanh sau khi ngồi lâu.
• Duy trì tập luyện thể dục, thể thao: Hãy dành ít nhất 15 phút mỗi ngày cho các bài tập nâng cao sức khỏe, đặc biệt là đối với những người làm công việc văn phòng.
• Giảm thiểu căng thẳng và lo lắng: Hạn chế áp lực và lo âu giúp duy trì tinh thần khỏe mạnh, hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Đảm bảo cơ thể luôn được cung cấp đủ lượng nước, tránh tình trạng thiếu nước làm ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
• Từ bỏ rượu bia và thuốc lá: Hạn chế hoặc không sử dụng các chất kích thích này để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.
• Thăm khám sức khỏe kịp thời: Khám sức khỏe tổng quát là việc làm rất quan trọng và cần thiết nhằm phát hiện sớm những yếu tố nguy cơ gây ra triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị tiên phong tại Việt Nam trong việc sử dụng các công nghệ tiên tiến để chẩn đoán và điều trị rối loạn tiền đình

Đặc biệt, hệ thống đo ảnh động nhãn đồ (VNG) cho phép phát hiện những bất thường nhỏ nhất, kết hợp với máy phục hồi chức năng tiền đình dạng ghế xoay 360 độ (TRV). Thiết bị ảnh động nhãn đồ (VNG) cung cấp kết quả chi tiết và khách quan, hỗ trợ trong việc xác định chính xác vị trí tổn thương của tiền đình, cho dù là tại não (trung ương) hay ở ngoại biên, tai trong. Ngoài ra, hệ thống VNG còn giúp chẩn đoán một số bệnh lý nghiêm trọng như u dây thần kinh số 8 hay nhồi máu não, tắc mạch máu não…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị rối loạn tiền đình tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, triệu chứng rối loạn tiền đình ở nữ giới thường khó nhận biết cho đến khi có vấn đề phát sinh. Những thông tin trên đây không thể thay thế cho lời khuyên từ các chuyên gia y tế. Nếu gặp phải dấu hiệu nghi ngờ rối loạn tiền đình, bạn hãy đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.