Nhiễm trùng sơ sinh: Nguy hiểm và ảnh hưởng ra sao? #NhiễmTrùngSơSinhNguyHiểmKhông #NhiễmTrùngSơSinhCóẢnhHưởngNhưThếNào #NguyHiểmCủaNhiễmTrùngSơSinh

Nhiễm trùng sơ sinh là tình trạng nhiễm trùng ở trẻ dưới 28 ngày tuổi, thường gây ra bởi vi khuẩn, virus. Một số trường hợp ít gặp hơn, nhiễm trùng sơ sinh có thể gây ra bởi nấm hoặc động vật nguyên sinh. Vậy nhiễm trùng sơ sinh có nguy hiểm không?

Nhiễm trùng sơ sinh có nguy hiểm không?

Nhiễm trùng sơ sinh là một bệnh nguy hiểm. Nếu không được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, đúng cách tình trạng nhiễm trùng lan rộng dẫn đến nhiễm trùng toàn thân, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng, ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhiễm trùng sơ sinh là nguyên nhân gây tử vong ở hơn 550.000 trẻ mỗi năm. Nhiều trường hợp trẻ được chữa khỏi những phải đối mặt với nhiều di chứng nặng nề. (1)

Nhiễm trùng sơ sinh ảnh hưởng sức khỏe như thế nào?

Ngoài vấn đề nhiễm trùng sơ sinh có nguy hiểm không thì bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào cũng là vấn đề cần biết. Nhiễm trùng sơ sinh có thể xảy ra trước, trong hoặc sau quá trình sinh nở, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Khởi phát, nhiễm trùng sơ sinh có thể gây các triệu chứng như rối loạn thân nhiệt, sốt, thở nhanh, khó thở, loạn nhịp tim, vàng da, phát ban, bú kém, chướng bụng, tay chân lạnh, da tái nhợt, li bì…

Trẻ bị nhiễm trùng sơ sinh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, đúng cách, nhiễm trùng có nguy cơ cao dẫn đến các biến chứng khác, ảnh hưởng đến thần kinh, não bộ như viêm màng não, đe dọa tính mạng. Phát hiện nhiễm trùng sơ sinh sớm và điều trị kịp thời sẽ góp phần hạn chế tối đa các di chứng về thần kinh, chậm phát triển về thể chất, trí tuệ, suy giảm thính lực, thị lực.

Các vị trí nhiễm trùng sơ sinh thường gặp

Nhiễm trùng sơ sinh có thể xảy ra ở nhiều vị trí, cơ quan khác nhau trên cơ thể gây nên những biến chứng nguy hiểm:

1. Nhiễm trùng máu ở trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng máu (nhiễm trùng huyết) là nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ sinh non, nhẹ cân trong tuần đầu sau sinh. Nhiễm trùng huyết tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào máu đi khắp cơ thể và gây tổn thương nhiều cơ quan quan trọng như não, tim, phổi, gan và thận. Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của nhiễm trùng huyết là viêm màng não, thường khiến trẻ tử vong nhanh chóng nếu không được điều trị kịp thời. (2)

2. Nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh thường xảy ra do kẹp/cắt rốn không đúng cách hoặc do chăm sóc rốn không đảm bảo vệ sinh, khiến rốn bị nhiễm trùng. Vi khuẩn xâm nhập vào vùng rốn, gây nên tình trạng viêm nhiễm tại chỗ với các triệu chứng như rốn ướt, có mủ, sưng đỏ, chảy dịch có mùi hôi và lan rộng ra vùng da xung quanh. Trong trường hợp nặng, vi khuẩn có thể theo đường máu gây nhiễm trùng huyết với các triệu chứng như sốt cao, bỏ bú, li bì, thở nhanh và da xanh tái.

Biến chứng đặc biệt nguy hiểm của nhiễm trùng rốn là viêm tĩnh mạch rốn, có thể dẫn đến áp xe gan và nhiễm trùng màng bụng. Ngoài ra, trẻ còn có nguy cơ bị thoát vị rốn nhiễm trùng hoặc viêm phúc mạc, cần can thiệp phẫu thuật khẩn cấp. (3)

3. Nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng đường ruột ở trẻ sơ sinh khiến trẻ bị tiêu chảy, phân nhầy máu, nôn trớ, bụng chướng, quấy khóc và sốt cao. Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải, viêm ruột hoại tử, thủng ruột và nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

4. Nhiễm trùng da ở trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng da sơ sinh thường biểu hiện ban đầu bằng các tổn thương da như mụn mủ, mảng đỏ, phồng rộp hoặc vết loét, có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể và gây ngứa ngáy, khó chịu khiến trẻ quấy khóc. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng nhiễm trùng có thể lan rộng và sâu hơn, tạo thành các ổ áp xe dưới da hoặc viêm mô tế bào, thậm chí có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết, hoại tử da.

5. Nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ sơ sinh có thể gây triệu chứng sốt cao, tiểu ít, tiểu buốt, quấy khóc khi đi tiểu, nước tiểu có mùi hôi hoặc đục. Nếu không được điều trị sớm, đúng cách có thể dẫn đến viêm bàng quang, viêm niệu đạo, thậm chí lan lên gây viêm thận cấp, sẹo nhu mô thận, viêm thận mãn tính. (4)

6. Nhiễm trùng phổi ở trẻ sơ sinh

Trẻ hít phải nước ối, sinh non, cần hỗ trợ thở máy kéo dài sau sinh là đối tượng nguy cơ cao của nhiễm trùng phổi. Vi khuẩn xâm nhập vào đường hô hấp, gây tình trạng khó thở, thở nhanh, thở rên, rút lõm lồng ngực, tím tái quanh môi và đầu chi, sốt cao hoặc hạ thân nhiệt, bỏ bú và li bì. Khi vi khuẩn xâm nhập và phát triển trong nhu mô phổi có thể gây viêm phế nang, tổn thương đường thở và rối loạn trao đổi khí nghiêm trọng.

Trường hợp nặng có thể phát triển hội chứng suy hô hấp cấp, tràn dịch màng phổi, tràn mủ màng phổi, áp xe phổi, sẹo xơ phổi, suy hô hấp mạn… đòi hỏi cần sự hỗ trợ tích cực, lâu dài từ y tế.

7. Nhiễm trùng tai ở trẻ sơ sinh

Vi khuẩn xâm nhập vào sâu bên trong tai có thể gây viêm nhiễm nghiêm trọng, dẫn đến thủng màng nhĩ và tổn thương các cấu trúc trong tai ảnh hưởng đến thính giác về sau. Nguy hiểm hơn, nhiễm trùng tai sơ sinh có thể dẫn đến viêm xương chũm, viêm màng não.

8. Nhiễm trùng mắt ở trẻ sơ sinh

Trẻ nhiễm trùng mắt thường có dấu hiệu điển hình gồm mắt đỏ, sưng mi mắt, chảy dịch mủ và kết mạc bị viêm. Tình trạng này kéo dài có thể gây biến chứng viêm giác mạc, loét giác mạc và thậm chí dẫn đến mù lòa.

9. Viêm màng não

Viêm màng não ở trẻ sơ sinh là tình trạng màng bao bọc não và tủy sống bị viêm nhiễm do vi khuẩn hoặc virus, phổ biến là vi khuẩn Streptococcus nhóm B (liên cầu khuẩn nhóm B), Neisseria meningitidis (vi khuẩn não mô cầu), Streptococcus pneumoniae (phế cầu khuẩn) và Haemophilus influenzae. Các dấu hiệu ban đầu thường không điển hình, có thể bao gồm sốt hoặc hạ thân nhiệt, bú kém, li bì, khóc thét, thóp phồng, co giật và nôn trớ.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 6 trẻ mắc viêm màng não sẽ có 1 trẻ tử vong và 1 trong 5 trẻ sống sót phải gánh chịu những chi chứng nặng nề như chậm phát triển tâm thần vận động, điếc, động kinh, rối loạn học tập.

Yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng sơ sinh

Nguy cơ nhiễm trùng sơ sinh xảy ra cao hơn nếu có các yếu tố dưới đây:

• Trẻ sinh non, cân nặng mới sinh thấp.
• Khi mang thai, người mẹ mắc bệnh nhiễm trùng: nhiễm trùng máu, nhiễm trùng nước tiểu, viêm nhiễm phụ khoa, nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B (GBS)…
• Người mẹ bị sốt trước, trong hoặc sau khi sinh.
• Nhiễm trùng ối, vỡ ối quá sớm, thời gian chuyển dạ kéo dài.
• Sinh khó, sang chấn sản khoa.
• Dụng cụ y tế, phòng sinh không đảm bảo vô khuẩn.
• Chăm sóc sau sinh không đúng cách, trẻ tiếp xúc với ô nhiễm, người nhiễm trùng.

Biện pháp phòng tránh nhiễm trùng sơ sinh

Nhiễm trùng sơ sinh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, sự phát triển, tương lai thậm chí là đe dọa tính mạng của trẻ. Tuy nhiên, đa số các trường hợp nhiễm trùng sơ sinh đều có thể chủ động phòng ngừa. Vì vậy, bố mẹ cần chủ động lên kế hoạch, thực hiện phòng ngừa nhiễm trùng sơ sinh sớm cho trẻ.

1. Phòng ngừa nhiễm trùng sơ sinh trước ngay từ trước khi mang thai

• Khám sức khỏe tiền sản;
• Điều trị dứt điểm các bệnh lý phụ khoa, bệnh nhiễm trùng toàn thân;
• Tiêm vaccine đủ mũi và đúng lịch: vaccine ngừa bệnh uốn ván, rubella, viêm gan B…
• Duy trì chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt lành mạnh.

2. Phòng ngừa nhiễm trùng sơ sinh ngay từ trong thai kỳ

• Thăm khám thai định kỳ, đúng hẹn hoặc khi có dấu hiệu bất thường;
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng cân bằng, đủ chất;
• Chủ động phòng ngừa các bệnh lý nhiễm trùng trong quá trình mang thai, hạn chế tiếp xúc với người đang bị nhiễm trùng…

3. Phòng ngừa nhiễm trùng sơ sinh sau sinh

• Cho trẻ bú sữa mẹ (sữa non) sớm, trong vòng 1 giờ sau sinh và duy trì nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Sữa mẹ chính là “vaccine tự nhiên” quý giá nhất trong 6 tháng đầu đời, không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ thông qua các kháng thể và lợi khuẩn.
• Đảm bảo các yếu tố vệ sinh trong chăm sóc trẻ: Rửa tay với xà phòng khử khuẩn trước và sau khi chăm sóc trẻ; tạo không gian nghỉ ngơi, sinh hoạt lành mạnh, thông thoáng, sạch sẽ; tắm và vệ sinh da, mắt, tai rốn cho trẻ đúng cách; vệ sinh bình bú cho trẻ…
• Tránh cho trẻ tiếp xúc với người có dấu hiệu mắc bệnh nhiễm trùng hoặc tiếp xúc với các đồ dùng bị nhiễm bẩn.
• Cho trẻ tiêm vaccine đủ mũi và đúng lịch, đồng thường những người xung quanh thường xuyên chăm sóc trẻ cũng nên tiêm đủ vaccine.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để bác sĩ đánh giá, kiểm tra tình trạng sức khỏe, sự phát triển của trẻ.
• Theo dõi sát sao các biểu hiện của trẻ nhằm phát hiện sớm và đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường như quấy khóc nhiều, li bì, có xu hướng muốn ngủ nhiều hơn, bú kém, khó bú, rối loạn tiêu hóa, nôn ói, sốt, tiểu ít (tã khô), hạ thân nhiệt, thở nhanh, phát ban, cơ thể mềm nhũn, da nhợt nhạt/xanh xao/tím tái, thóp phồng… (5)

Nhiễm trùng sơ sinh có nguy hiểm không? Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã thấy được sự nguy hiểm của nhiễm trùng sơ sinh. Chủ động phòng ngừa nhiễm trùng, tiêm phòng vaccine đủ mũi và đúng lịch, chăm sóc thai kỳ an toàn, chăm sóc trẻ đúng cách là điều cần thiết để bảo vệ trẻ khỏi nhiễm trùng sơ sinh.