Phẫu thuật ngón tay cò súng khi nào thực hiện? Có biến chứng không?

Các phương pháp phẫu thuật ngón tay cò súng giúp giải phóng đường hầm gân gấp, lấy lại khả năng chủ động gập duỗi của ngón tay. Dựa theo biểu hiện lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật phù hợp.

Phẫu thuật ngón tay cò súng là gì?

Phẫu thuật ngón tay cò súng là phương pháp điều trị ngoại khoa, xử lý tình trạng của gân gấp ngón tay để trả lại khả năng chủ động gấp duỗi của ngón tay.

Ngón tay cò súng (hay ngón tay bật, ngón tay lò xo) là một dạng dị tật miêu tả trạng thái ngón tay bị bất động ở tư thế gập hoặc chỉ có thể gấp duỗi thụ động (bất thường của ngón tay bị kẹt ở tư thế gấp, phải dùng lực để duỗi ngón tay ra hoặc thậm chí phải dùng tay khác để hỗ trợ).

Dị tật (bất thường) này xuất phát từ những nguyên nhân bất thường của gân gấp ngón tay như viêm, hẹp, co thắt gân gấp. Dị tật xảy ra gây hạn chế khả năng hoạt động của gân gấp, gây đau đớn và phát ra tiếng bật mỗi khi người bệnh cố gắng cử động ngón tay cò súng. Về lâu dài, tại gân gấp sẽ xuất hiện khối xơ cục, khiến cho tình trạng ngón tay bật trở nên nặng nề hơn, thậm chí bị kẹt gân. (1)

Ngón tay cò súng vốn không phải là một bệnh nguy hiểm, tuy nhiên việc điều trị bệnh mang tính cần thiết cao, vì khi ngón tay bất động trong tư thế gập trong thời gian quá lâu, gân gấp sẽ có hiện tượng bị co ngắn (rút) lại. Lúc này, dù có phẫu thuật điều trị ngón tay cò súng cũng không thể đưa ngón tay trở về vị trí thông thường. Dị tật này cũng gây nhiều bất tiện sinh hoạt cho người bệnh, điều trị sớm giúp người bệnh có thể quay về cuộc sống bình thường nhanh chóng hơn.

Mổ ngón tay cò súng là thủ thuật tiếp cận gân gấp, xử lý khối xơ cục và giải phóng hoàn toàn gân gấp (tiếp cận và giải phóng mạc giữ gân gấp ở mức khớp bàn ngón tay). Trong điều kiện bình thường, mạc giữ gân gấp giúp gân trượt sát xương, đổi hướng lực kéo của gân và góp phần duy trì độ căng của gân, do vậy khi cơ co, gân sẽ kéo ngón tay gấp một cách hiệu quả. (2)

Trong bệnh lí ngón tay cò súng, cấu trúc này cản trở sự trượt của gân. Sau điều trị, người bệnh được chỉ định đeo nẹp trong 1 thời gian nhất định để hệ vận động tại ngón tay được ổn định, phục hồi khả năng vận động của ngón tay.

Các phương pháp mổ ngón tay cò súng

Nhưng phương pháp mổ ngón tay cò súng phổ biến, bác sĩ sẽ chỉ định tùy vào mức độ của bệnh nhân: (3)

1. Phương pháp mổ mở

Phẫu thuật ngón tay cò súng bằng phương pháp mổ mở thường được áp dụng cho những tình trạng ngón tay cò súng ở giai đoạn nặng nhất, khi ngón tay bị bất động kẹt khớp ở vị trí gấp và người bệnh không còn khả năng gấp duỗi ngón tay.

Bác sĩ sẽ rạch đường mổ có kích thước khoảng 7mm tại gốc ngón tay dị tật (bật), ngay vùng da khớp liên đốt và gần vị trí khối gân gấp. Gân gấp được bộc lộ ngay sau đó với phẫu trường vừa đủ để bác sĩ có thể quan sát và tiến hành giải phóng khối xơ cục ở đường hầm nhằm giải phóng hoàn toàn gân gấp mạc giữ gân gấp ở vị trí khớp bàn ngón

Các ca phẫu thuật bằng phương pháp mổ mở đều phải đảm bảo người bệnh có thể chủ động duỗi gấp được ngón tay hoàn toàn sau điều trị mới được tính là phẫu thuật thành công.

2. Giải phóng ngón tay qua da

Giải phóng gân gấp qua da là phẫu thuật ngón tay cò súng xâm lấn tối thiểu. Bác sĩ chỉ sử dụng kim chuyên dụng, bắt đầu từ vị trí gốc ngón tay gần gân gấp để tiếp cận và cắt bao gân và giải phóng gân gấp. Phương pháp này không tạo vết mổ nên cũng không để lại sẹo sau điều trị. Trước khi thực hiện, người bệnh được gây tê cục bộ bàn tay để giảm đau đớn.

Trong quá trình thực hiện thủ thuật, bác sĩ sẽ quan sát và kiểm soát các bước thực hiện thông qua hướng dẫn của siêu âm. Cố gắng không làm ảnh hưởng đến hệ thống dây thần kinh và mô mềm xung quanh.

3. Cắt bao gân (Cắt lọc “cục” gân)

Cắt bao gân là phương pháp được xem xét chỉ định nếu người bệnh có những chống chỉ định với 2 phương pháp kể trên. Quy trình phẫu thuật bao gồm việc loại bỏ một phần vỏ gân tại ngón tay cò súng để lấy lại khả năng vận động cho ngón tay. Trong phẫu thuật mổ mở giải phóng mạc giữ gân gấp, trong một số trường hợp hạn hữu có thể cần cắt lọc làm thon gọn lại “cục” gân. Đa số các trường hợp chỉ cần mở mạc giữ gân gấp là đủ.

Phần lớn, các bác sĩ ưu tiên áp dụng phương pháp phẫu thuật mổ mở vì tỷ lệ biến chứng sau điều trị cũng như tái phát bệnh thấp. Vết thương mổ cũng không quá lớn để gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe người bệnh.

Khi nào có thể phẫu thuật ngón tay cò súng?

Phẫu thuật ngón tay cò súng được chỉ định khi bác sĩ đã hoàn thành xong các bước thăm khám và chẩn đoán. Các bằng chứng chẩn đoán đủ để kết luận người bệnh bị ngón tay cò súng, loại trừ khả năng bệnh lý khác gây triệu chứng bất động khớp tương tự.

Bác sĩ cũng đánh giá giai đoạn ngón tay cò súng để cân nhắc hiệu quả khi áp dụng các phương pháp điều trị không xâm lấn đối với từng ca bệnh. Ở giai đoạn đầu, khi người bệnh vẫn có thể chủ động vận động gập duỗi ngón tay, khả năng cao có thể điều trị nội khoa như đeo nẹp băng kết hợp với tập vật lý trị liệu và uống thuốc.

Tuy nhiên, khi đã ở giai đoạn chỉ có thể gập duỗi thụ động (mức độ 3) hay bất động khớp ở vị trí ngón tay gấp hoàn toàn (mức độ 4) thì người bệnh cần phải can thiệp bằng phẫu thuật.

Xem thêm: Các bài tập chữa ngón tay cò súng

Chống chỉ định trong trường hợp nào?

Phẫu thuật ngón tay cò súng có các chống chỉ định nhất định, bao gồm:

• Người bệnh mắc chứng rối loạn đông máu
• Người bệnh bị nhiễm trùng cấp tính nặng ở vùng bàn tay hoặc toàn thân
• Người bệnh mắc các bệnh liên quan đến nhiễm trùng và chưa được kiểm soát tốt
• Người bệnh có bệnh về thận hoặc mạch máu ngoại vi

Ngoài ra, nếu bác sĩ dựa trên các dấu hiệu lâm sàng của ngón tay cò súng, mức độ nghiêm trọng và kết luận người bệnh có thể điều trị hiệu quả với các phương pháp nội khoa, không xâm lấn thì cũng không cần thực hiện phẫu thuật ngón tay cò súng.

Ưu điểm của phương pháp phẫu thuật ngón tay cò súng

Phẫu thuật là phương pháp cuối cùng điều trị bệnh ngón tay cò súng, phẫu thuật tương đối đơn giản, ít biến chứng, ít tái phát là phương pháp cuối cùng điều trị ít biến chứng, hạn chế tối đa rủi ro tái phát bệnh sau điều trị. Đây là yếu tố khiến phương pháp này  trở thành ưu tiên khi nhắc về các cách điều trị ngón tay cò súng

Thời gian phẫu thuật giải phóng gân gấp, xử lý ngón tay bật diễn ra nhanh, vết mổ khoảng 7mm tại gốc ngón tay nên cơn đau phẫu thuật cũng dễ dàng kiểm soát. Trong trường hợp người bệnh bị đau tại vị trí mổ, bác sĩ có thể tiêm giảm đau để làm thuyên giảm triệu chứng.

Phẫu thuật tạo ra phẫu trường vừa đủ để bác sĩ có thể quan sát và thực hiện chu toàn kỹ thuật cắt giải phóng gân gấp, điều trị ngón tay cò súng. Điều này giúp làm giảm thiểu rủi ro các mô mềm xung quanh và dây thần kinh bị ảnh hưởng trong quá trình phẫu thuật.

Quy trình phẫu thuật ngón tay cò súng

Quy trình can thiệp điều trị ngón tay cò súng được thực hiện như sau: (4)

1. Chuẩn bị

Trước ngày thực hiện phẫu thuật, tùy thuộc vào tình trạng cứng khớp và mức độ bệnh, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện một số bài tập vật lý trị liệu hoặc đeo băng nẹp.

Bắt đầu cuộc phẫu thuật, phẫu thuật viên sẽ xác định vị trí gân gấp và đường hầm gân gấp cần tiếp cận, sau đó đánh dấu lại. Người bệnh được cố định bàn tay lại và gây tê cục bộ.

2. Tiến hành

Bác sĩ tiếp cận đường hầm gân gấp thông qua vết mổ tại đốt ngón tay. Khi đường hầm gân gấp lộ ra, bác sĩ tiến hành xử lý các khối xơ cục tại đây, đồng thời giải phóng toàn bộ gân gấp bằng cách cắt phần trên của bao gân để đường hầm rộng hơn, không còn ngăn chặn hoạt động của gân gấp.

Thời gian trung bình của phẫu thuật ngón tay cò súng khoảng 20 – 30 phút. Người bệnh được khâu vết mổ lại sau khi ca phẫu thuật hoàn thành.

3. Chăm sóc hậu phẫu

Người bệnh sẽ được bác sĩ yêu cầu thử cử động ngón tay để kiểm tra xem ca phẫu thuật có đem lại kết quả tốt hay không. Tiếp tục được theo dõi sức khỏe tại bệnh viện trong 1 ngày sau khi điều trị phẫu thuật và đeo nẹp để cố định lại cấu trúc bên trong ngón tay. Mỗi ngày người bệnh được mở nẹp ra ít nhất 3 lần để tập gấp duỗi ngón tay tránh dính gân

Thời gian đeo nẹp sau khi phẫu thuật ngón tay cò súng tùy thuộc vào tình trạng của từng ca bệnh. Thông thường, thời gian đeo nẹp cố định kéo dài khoảng 1 tuần hoặc dài hơn căn cứ theo quá trình hồi phục. Người bệnh sau khi xuất viện sẽ được chỉ định ngày giờ tái khám, cắt chỉ. Người bệnh cần tuân thủ theo những mốc thời gian này để bác sĩ có thể theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị một cách chính xác.

Trường hợp người bệnh ngón tay cò súng bị bất động khớp trong thời gian dài, bác sĩ có thể chỉ định một chương trình vật lý trị liệu trong thời gian hậu phẫu nhằm khôi phục tối đa sức mạnh cơ bắp, độ linh hoạt tại ngón tay, hạn chế hiện tượng teo cơ.

Biến chứng sau khi mổ ngón tay cò súng có thể xảy ra

Những biến chứng sau khi làm phẫu thuật ngón tay cò súng mà người bệnh cần lưu ý:

• Nhiễm trùng vết mổ
• Giải phóng mạc giữ gân gấp không hoàn toàn
• Cứng, đau ngón tay trong thời gian đầu
• Sẹo lồi, sẹo phì đại gây đau
• Tổn thương dây thần kinh với triệu chứng như sưng, đau hoặc mất cảm giác tại ngón tay như tê bì, mất cảm giác các ngón tay
• Hội chứng CRPS gây đau và sưng tại vị trí mổ kéo dài

Thời gian phục hồi

Để ngón tay có thể hồi phục hoàn toàn và cử động bình thường, người bệnh có thể mất khoảng 4 – 6 tháng, bao gồm thời gian chăm sóc hậu phẫu, tập phục hồi chức năng/vật lý trị liệu cho ngón tay, theo dõi và kiểm soát các biến chứng hậu phẫu (như đau khớp, cứng khớp)…

Người bệnh cần tuân thủ những yêu cầu của bác sĩ trong quá trình phục hồi như vệ sinh vết mổ, tập phục hồi chức năng, đi tái khám định kỳ và có lối sống tích cực để thúc đẩy quá trình lành thương diễn ra nhanh, hiệu quả hơn.

Bệnh có tái phát sau khi phẫu thuật không?

Sau khi phẫu thuật ngón tay cò súng, bác sĩ tiếp tục theo dõi tình hình phục hồi của người bệnh nhằm hạn chế tối đa khả năng tái phát bệnh sau điều trị.

Phẫu thuật điều trị ngón tay cò súng là phương pháp cho hiệu quả tối ưu hơn so với các phương pháp khác (như tiêm corticosteroid, đeo băng nẹp, uống thuốc, giải phóng gân gấp bằng kim và phẫu thuật mở truyền thống). Tỷ lệ biến chứng và tái phát bệnh sau phẫu thuật ngón tay cò súng thấp. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tồn tại khả năng tái phát nếu người bệnh không thực hiện tốt những chỉ định hậu phẫu, khiến cấu trúc cơ xương khớp ngón tay không được ổn định, việc phục hồi trở nên kém hiệu quả, tăng cao rủi ro tái phát bệnh.

Địa chỉ phẫu thuật ngón tay cò súng ở đâu tốt?

Phẫu thuật ngón tay cò súng là kỹ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiểm soát tốt các bước tiếp cận và giải phóng gân gấp. Kinh nghiệm là yếu tố quan trọng để bác sĩ có thể bảo vệ được hệ thống gân, dây thần kinh và các mô mềm quanh ngón tay không bị ảnh hưởng, dẫn đến suy giảm chức năng sau điều trị.

Người bệnh có nhu cầu làm phẫu thuật, nên tham khảo tại các bệnh viện lớn, có các bác sĩ cơ xương khớp giàu kinh nghiệm để điều trị.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ Cơ xương khớp giàu kinh nghiệm, tận tâm, có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực y tế, chấn thương chỉnh hình, đồng thời liên tục cập nhật các xu hướng điều trị mới và nâng cao chuyên môn thông qua các hội thảo khoa học hằng năm. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã điều trị thành công cho nhiều ca bệnh ngón tay cò súng thành công, giúp người bệnh quay về với cuộc sống bình thường trong thời gian ngắn.

Các biện pháp điều trị thay thế khác

Những phương pháp điều trị ngón tay cò súng thay thế cho phẫu thuật là: (5)

• Thuốc: Các loại thuốc có công dụng chống viêm, giúp làm thuyên giảm triệu chứng đau khớp. Nhưng không có hiệu quả trên người bệnh có tình trạng co thắt bao gân hoặc kẹt gân
• Các phương pháp điều trị bảo tồn như: Cho ngón tay nghỉ ngơi, đeo nẹp và thực hiện các bài tập kéo giãn để duy trì khả năng vận động của ngón tay

Tuy nhiên, những phương pháp này chỉ có thể áp dụng cho những người bị dị tật mức độ nhẹ, triệu chứng lâm sàng chỉ có đau khớp và khó cử động ngón tay. Những phương pháp thay thế sẽ không đem lại hiệu quả rõ ràng trên những người bị ngón tay cò súng mức độ nặng.

Tham khảo: Cách chữa ngón tay cò súng

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Phẫu thuật ngón tay cò súng là phương pháp điều trị cho người người có tình trạng ngón tay bất động tại vị trí gấp. Với những ưu điểm như thời gian phẫu thuật nhanh, đường mổ nhỏ, tỷ lệ biến chứng và tái phát sau mổ thấp… bác sĩ thường ưu tiên chỉ định phương pháp này cho người bệnh. Người bệnh nên đến những bệnh viện uy tín, có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm cùng với các trang thiết bị hiện đại để quá trình điều trị ngón tay cò súng được diễn ra tốt.