Sử dụng và tác dụng phụ của corticoid đối với trẻ em như thế nào? #CorticoidChoTrẻEm #DùngCorticoidNhưThếNào #TácDụngPhụCủaCorticoidChoTrẻEm

Với trẻ em không nên lạm dụng corticoid mà chỉ nên dùng khi có sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ. Nếu dùng corticoid thường xuyên, kéo dài sẽ dẫn đến một số tác dụng phụ nghiêm trọng như: tăng nguy cơ nhiễm trùng, chậm lành vết thương, da teo mỏng, dễ bầm tím, chậm lớn, hạ kali máu, dậy thì muộn, hội chứng Cushing (tình trạng mặt tròn, mỡ tích tụ ở vùng cổ, lưng nhưng chân tay teo nhỏ), teo tuyến thượng thận… Vậy corticoid cho trẻ em nên dùng không? Được dùng như thế nào? Theo dõi ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu.

Corticoid cho trẻ em

Corticoid là gì?

Corticoid là thuốc kháng viêm (ví dụ như trong bệnh hen phế quản và các phản ứng dị ứng, viêm khớp và lupus) và ức chế miễn dịch (ví dụ như ghép tạng). Corticoid dùng điều trị có tác dụng tương tự như hormone được sản xuất bởi tuyến thượng thận (hai tuyến nhỏ nằm trên thận), được sản xuất tổng hợp hoặc chiết xuất từ nguồn tự nhiên.

Corticoid liên quan đến nhiều quá trình sinh lý bao gồm đáp ứng stress, đáp ứng miễn dịch, viêm, chuyển hóa carbohydrate, quá trình dị hoá protein, các mức chất điện giải trong máu và hành vi. Các thuốc chứa corticoid thường có hoạt chất như: hydrocortisone, prednisolone, prednisone, methylprednisolone, dexamethasone…. (1)

Các loại corticoid?

Hiện nay trên thị trường có nhiều dạng thuốc chứa corticoid khác nhau. Tùy thuộc vào nhu cầu và tình trạng sức khỏe mà bác sĩ sẽ chỉ định loại corticoid thích hợp cho người bệnh: (2)

banner khai trương tâm anh quận 8 mb
  • Đường dùng tại chỗ là loại tác động đến một vùng của cơ thể với các dạng: thuốc corticoid bôi ngoài da (kem, gel, thuốc mỡ,..), thuốc nhỏ mắt Corticoid (mắt hoặc tai), corticoid dạng ống hít hoặc xịt mũi corticoid (qua mũi hoặc miệng).
  • Đối với đường dùng toàn thân, thuốc sẽ được hấp thụ vào máu và tác động đến những bộ phận khác trong cơ thể gồm: đường uống, đường tiêm (tĩnh mạch, bắp).
  • Đường dùng đặc biệt: tiêm corticoid quanh nhãn cầu, chích nội khớp.
Corticoid giúp chống viêm
Corticoid giúp chống viêm thường sử dụng điều trị các bệnh thấp khớp như: viêm khớp dạng thấp, lupus hoặc viêm mạch máu.

Corticoid cho trẻ em dùng như thế nào an toàn?

Corticoid nên được dùng theo chỉ định của bác sĩ để tránh gặp tác dụng phụ không mong muốn. Cha mẹ không được tự ý sử dụng, tăng hay giảm liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng. Đối với các trường hợp dùng liều cao trẻ em cần phải được theo dõi sát của bác sĩ để phát hiện kịp thời, xử trí các tác dụng phụ.

Không được tự ý ngưng thuốc sử dụng một cách đột ngột vì biến chứng suy thượng thận cấp nguy hiểm đến tính mạng dù đang dùng liều thấp. Người bệnh nên giảm liều thuốc corticoid cần từ từ theo phác đồ điều trị hoặc sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. (3)

Liều dùng thuốc corticoid cho trẻ em sẽ khác nhau với từng tình trạng bệnh nên dùng theo chỉ định của bác sĩ. Lượng thuốc uống phụ thuộc vào độ mạnh của thuốc, số liều dùng mỗi ngày, thời gian cho phép giữa các liều, khoảng thời gian dùng thuốc tùy thuộc vào tình trạng bệnh.

Cách dùng corticoid cho trẻ em
Mỗi trẻ có cân nặng, chiều cao, tình trạng bệnh khác nhau nên dùng thuốc theo sự hướng dẫn của bác sĩ để mang lại hiệu quả.

Corticoid dùng khi nào?

Sử dụng Corticoid giúp điều trị một số bệnh bao gồm:

  • Kháng viêm, chống dị ứng, ức chế miễn dịch nên được chỉ định để chữa nhiều bệnh ở trẻ em như: dị ứng, sốc phản vệ (thường gặp khi dùng thuốc trị dị ứng gây tụt huyết áp), nổi mề đay, phù do dị ứng, bệnh ngoài da (chàm, vẩy nến, viêm da dị ứng).
  • Hen phế quản.
  • Bệnh khớp (bao gồm thấp khớp cấp, viêm đa khớp dạng thấp).
  • Bệnh thận (hội chứng thận hư).
  • Bệnh lupus ban đỏ hệ thống.
  • Bệnh tiêu hóa (trong đó có bệnh viêm gan mạn tính tự miễn).
  • Bệnh ác tính (gồm bệnh lymphomas, bạch cầu cấp dòng lympho, hodgkin, u nguyên bào thận…).
  • Bệnh về máu (tình trạng thiếu máu tan máu tự miễn, xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch).
  • Hội chứng sinh dục thượng thận (với trường hợp tăng sản thượng thận bẩm sinh).

Trẻ không nên dùng corticoid trong các trường hợp như: bệnh lao phổi, đái tháo đường, đục thủy tinh thể, tăng huyết áp, rối loạn tâm thần, còi xương, viêm loét dạ dày tá tràng, động kinh, loãng xương, hạ kali máu, béo phì, hạ calci máu…

Corticoid tại chỗ là thuốc da liễu được kê đơn phổ biến ở mọi lứa tuổi, hoạt động bằng cách ngăn chặn các phản ứng hóa học ở cấp độ tế bào, giảm viêm, giảm mẩn đỏ và ngứa.

Tác dụng phụ của thuốc corticoid cho trẻ em

Tác dụng phụ của thuốc tùy thuộc vào loại thuốc, liều dùng, thời gian dùng, đường dùng và vị trí. Sử dụng không đúng cách có thể đem đến nhiều tác dụng phụ của corticoid nhất là trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh như.

  • Loãng xương: xương mềm dễ gãy, nặng hơn hoại tử xương.
  • Hội chứng Cushing: tác dụng phụ này thường gặp khi dùng liều cao kéo dài, có các biểu hiện:
    • Tăng cân nhanh, không đối xứng, mặt tròn như mặt trăng, mập vùng bụng, sau gáy và cổ, đùi và cánh tay teo nhỏ, không cân xứng.
    • Da thay đổi với các biểu hiện đỏ ửng, mỏng hơn. Mặt có nhiều mụn, bụng và đùi có vết rạn da.
  • Rối loạn kinh nguyệt có thể xuất hiện ở bé gái.
  • Suy tuyến thượng thận: tác dụng phụ không mong muốn và nghiêm trọng, trẻ có dấu hiệu mệt mỏi, thể trạng yếu, buồn nôn và nôn, huyết áp thấp. Các dấu hiệu này không đặc hiệu có thể nhầm lẫn với các bệnh đang điều trị.
  • Suy giảm sức đề kháng: tăng nguy cơ nhiễm trùng, dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn như viêm phổi, thuỷ đậu, lao…
  • Dùng corticoid ngoài da: mỏng da, giãn tĩnh mạch, rạn da xảy ra khi không theo chỉ định của bác sĩ khi dùng corticoid bôi ngoài da trong điều trị bệnh viêm da dị ứng, chàm.
  • Một số tác dụng phụ khác bao gồm: mọc nhiều mụn trứng cá, chậm phát triển chiều cao, đục thuỷ tinh thể, rậm lông, tăng nhãn áp, mất ngủ, dễ nóng giận, xuất hiện các cơn hưng phấn hoặc trầm cảm…

Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay khi có một trong các biểu hiện sau: sốt ớn lạnh, co giật, tức ngực, khó thở, uống nhiều, tiểu nhiều, nhức mỏi cơ và yếu cơ, phù tay chân, đi cầu phân đen hoặc máu đỏ tươi, nôn ra máu đỏ tươi hoặc bầm như bã cà phê, bé gái có chu kỳ kinh nguyệt bất thường, đường huyết không ổn định ở trẻ mắc đái tháo đường.

Trẻ sử dụng thuốc corticoid
Trẻ sử dụng thuốc corticoid nếu dùng không đúng liều sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe.

>>>Xem thêm: Hình ảnh thuốc Corticoid dễ phân biệt

Phòng ngừa biến chứng của thuốc corticoid ở trẻ

Khi dùng thuốc corticoid điều trị nên theo hướng dẫn của bác sĩ để phòng ngừa biến chứng của thuốc corticoid ở trẻ bao gồm:

  • Nếu sử dụng corticoid lâu dài phải có bác sĩ chuyên khoa theo dõi thường xuyên để nếu xảy ra tác dụng có hại sẽ xử trí kịp thời.
  • Không được tự ngừng thuốc corticoid đột ngột, đặc biệt những trường hợp đang dùng liều cao hoặc đã sử dụng thuốc trong thời gian dài vì có khả năng gây suy thượng thận cấp nặng, dễ dẫn đến tử vong nếu người bệnh không được cấp cứu kịp thời.
  • Nên dùng corticoid với liều thấp nhất, trong thời gian ngắn nhất theo yêu cầu điều trị đủ có tác dụng.
  • Sử dụng các thuốc thay thế khác ngay khi có thể.
  • Ưu tiên sử dụng các cách dùng thuốc ít tác dụng phụ nhất nhưng vẫn đạt hiệu quả như: bôi ngoài da hoặc trẻ bị hen phế quản phụ thuộc corticoid dùng đường hít qua mũi.
  • Trước khi điều trị nên chụp X-quang phổi để loại trừ bệnh lao phổi vì corticoid dễ làm nặng thêm bệnh lao phổi.
  • Khi bắt đầu và trong suốt thời gian điều trị corticoid, cần kiểm tra xem trẻ để tránh tình trạng bệnh tiểu đường hoặc tăng huyết áp.
  • Corticoid sẽ gây rối loạn tâm thần nên cần thông báo ngay cho bác sĩ nếu trường hợp trẻ có sự thay đổi về hành vi, nhận thức, trí nhớ.
  • Ðể phòng loãng xương cha mẹ nên cho trẻ uống thêm khoảng 1 gam canxi/ngày, có thể uống thêm vitamin D, kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/ lần.
  • Cách phòng viêm loét dạ dày: cho trẻ uống thuốc corticoid cùng hoặc ngay sau các bữa ăn. Một số thuốc có khả năng dự phòng loét dạ dày do corticoid bao gồm: sucralfate (hoặc ranitidine, losec) uống trước bữa ăn 1 giờ và trước khi đi ngủ.
  • Nếu trẻ có các dấu hiệu nhiễm trùng, nên điều trị tích cực bằng kháng sinh.
  • Cần theo dõi cân nặng của trẻ thường xuyên, áp dụng chế độ ăn hợp lý để tránh béo phì hoặc tăng cân nhanh.
  • Đo chiều cao thường xuyên để phát hiện sớm trường hợp trẻ bị chậm lớn.
  • Nếu đang dùng thuốc corticoid điều trị mà thấy cơ thể trẻ bị phù cần báo ngay với bác sĩ.
  • Trẻ phải được xét nghiệm kiểm tra kali máu định kỳ để tránh hạ kali máu.
  • Khi bắt đầu giảm liều hoặc ngừng corticoid, cần chú ý các dấu hiệu của suy thượng thận như: mệt, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, tụt huyết áp… lúc này nên nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện để cấp cứu kịp thời.

Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ nhiều chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm trong điều trị các bệnh rối loạn nội tiết tố, suy tuyến thượng thận, bệnh tiểu đường, tuyến giáp… Với máy móc, thiết bị y tế hiện đại cùng sự nhiệt huyết, tận tâm của các bác sĩ sẽ giúp người bệnh điều trị hiệu quả, kịp thời để cải thiện tình trạng bệnh.

Corticoid dễ gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm cho trẻ nếu không sử dụng đúng cách. Do đó, nếu phải sử dụng corticoid cho trẻ em để điều trị bệnh nên đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường hoặc chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da khám để được chỉ định liều dùng thích hợp, tránh lạm dụng gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

Sử dụng và tác dụng phụ của corticoid đối với trẻ em như thế nào? #CorticoidChoTrẻEm
#DùngCorticoidNhưThếNào
#TácDụngPhụCủaCorticoidChoTrẻEm


Khám phá thêm từ Tình yêu và kiến thức

Đăng ký để nhận các bài đăng mới nhất được gửi đến email của bạn.

Gửi phản hồi

Xem chi tiết ở đây

Khám phá thêm từ Tình yêu và kiến thức

Đăng ký ngay để tiếp tục đọc và truy cập kho lưu trữ đầy đủ.

Tiếp tục đọc