Khi nào nên mang thai sau sinh non để đảm bảo sức khỏe? #ThaiLaiSauSinhNon #AnToanKhiMangThaiSauSinh

Trẻ sinh non thường có nguy cơ gặp nhiều vấn đề sức khỏe và phát triển so với trẻ sinh đủ tháng. Do đó, những gia đình có kế hoạch sinh con tiếp tục đều lo lắng sau khi sinh non bao lâu nên có thai lại để tránh được nguy cơ này?

Sinh non tác động rất lớn đến sức khỏe của người phụ nữ, đặc biệt là sức khỏe sinh sản. Chính vì thế, các chuyên gia Sản Phụ khoa khuyến cáo cần có một khoảng thời gian chờ nhất định để cơ thể người phụ nữ hồi phục, cũng như ổn định tâm lý và tinh thần cho lần mang thai kế tiếp.

Sinh non có thể lặp lại ở lần mang thai tiếp theo hay không?

Nghiên cứu cho thấy, nếu sản phụ từng sinh non (sinh con trước tuần thứ 37 của thai kỳ) sẽ có nguy cơ sinh non ở lần mang thai kế tiếp. Nguy cơ này sẽ tăng lên nếu sản phụ có tiền sử sinh non nhiều hơn một lần. (1)

Đối với trường hợp lần mang thai trước đó sản phụ sinh non tự nhiên, nguy cơ sinh non ở lần mang thai kế tiếp là:

• Khoảng 15% với sản phụ có tiền sử 1 lần sinh non.
• Khoảng 40% với sản phụ có tiền sử 2 lần sinh non.
• Gần 70% với sản phụ có tiền sử 3 lần sinh non.

Đối với trường hợp sinh non có can thiệp y tế để chấm dứt thai kỳ, nguy cơ sinh non ở lần mang thai kế tiếp cũng cao hơn. Một nghiên cứu năm 2006 cho thấy, tỷ lệ sinh non ở những sản phụ có tiền sử sinh non do chỉ định chấm dứt dứt thai kỳ cao hơn 2,5 lần so với sản phụ chưa bao giờ sinh non, và cao hơn 3,6 lần so với sản phụ sinh non tự nhiên.

Ngoài ra, sản phụ mang song thai hoặc đa thai có tiền sử sinh non thì nguy cơ sinh non ở lần mang thai kế tiếp cũng cao hơn gấp nhiều lần so với sản phụ mang song thai hoặc đa thai nhưng không sinh non.

Nguy cơ sinh non cũng gia tăng lên theo số lần nạo phá thai, hút thai. Tình trạng sảy thai tự nhiên tái phát nhiều lần hoặc sảy thai tự nhiên ở 3 tháng giữa thai kỳ (tam cá nguyệt thứ hai) cũng là các yếu tố làm tăng tỷ lệ sinh non. (2)

ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa cho biết, mặc dù vẫn tồn tại nguy cơ sinh non ở lần mang thai kế tiếp nhưng sản phụ không nên quá lo ngại. Theo Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (The Journal of American Medical Association), chỉ có một tỷ lệ nhỏ sản phụ từng sinh non sẽ sinh non lần thứ hai. Hiện nay, với sự phát triển của hệ thống máy móc hiện đại và phác đồ theo dõi thai kỳ chặt chẽ đã có thể giúp giảm nguy cơ này.

“Điều quan trọng là sản phụ cần chăm sóc sức khỏe thật tốt trước và trong thai kỳ, cả hai vợ chồng cần thăm khám sức khỏe tổng quát, sức khỏe sinh sản, lên kế hoạch chuẩn bị thật kỹ cho lần mang thai kế tiếp. Ngoài ra, trong suốt thai kỳ, sản phụ cần tuân thủ đúng lịch thăm khám và theo dõi thai kỳ, nhằm phát hiện sớm các nguy cơ và dấu hiệu dọa sinh non để có biện pháp điều trị dự phòng và can thiệp kịp thời, đảm bảo an toàn cho hai mẹ con”, bác sĩ Quý Khoa khuyến cáo.

Sau sinh non bao lâu nên có thai lại?

Tâm lý chung của hầu hết phụ nữ bị sinh non là luôn mong muốn mang thai trở lại trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên, để đảm bảo sức khỏe của mẹ cho lần mang thai kế tiếp, các cặp đôi cần nắm rõ sinh non sau bao lâu thì có thai lại là an toàn. (3)

Theo các chuyên gia Sản Phụ khoa, các cặp đôi cần chờ ít nhất 12-18 tháng trước khi mang thai trở lại. Khoảng thời gian lý tưởng nhất là sau 18 tháng, tức là sau khi bé sinh non được 1 tuổi rưỡi. Lý giải cho điều này, bác sĩ Quý Khoa cho biết, biến chứng sinh non có thể khiến sức khỏe người phụ nữ giảm sút, đặc biệt là sức khỏe sinh sản bị ảnh hưởng nghiêm trọng, cần một khoảng thời gian chờ nhất định để hồi phục hoàn toàn.

Bên cạnh đó, người phụ nữ cần chuẩn bị tâm lý sẵn sàng, tinh thần lạc quan, suy nghĩ tích cực, có kế hoạch bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết để cơ thể khỏe mạnh cho lần mang thai kế tiếp. Việc này sẽ giúp cho cả sản phụ lẫn thai nhi được khỏe mạnh, giảm thiểu nguy cơ sinh non.

Đồng thời các trường hợp sinh non tái phát cần phải được thăm khám đánh giá sức khỏe tổng quát cũng như sức khỏe sinh sản nhằm tìm nguyên nhân sinh non ở những lần mang thai trước để có kế hoạch điều trị dự phòng cho lần mang thai sắp tới.

Đặc biệt, việc mang thai trở lại quá sớm khi cơ thể phụ nữ chưa hồi phục hoàn toàn có thể gây nhiều tai biến sản khoa nguy hiểm như nhau tiền đạo, trẻ sinh non, nhẹ cân, chậm phát triển trí não…

Sau sinh non, các cặp đôi cần kiêng giao hợp ít nhất 8 tuần, hết thời gian hậu sản để những tổn thương ở cơ quan sinh dục nữ được mau chóng hồi phục, phòng ngừa nguy cơ mắc các bệnh lý viêm nhiễm và bệnh phụ khoa.

Mẹ bầu cần chuẩn bị gì để ngăn ngừa sinh non ở lần mang thai kế tiếp?

Bác sĩ Quý Khoa cho biết, có nhiều yếu tố khiến sản phụ có nguy cơ sinh non cao hơn như tuổi tác hoặc tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Để ngăn ngừa tình trạng sinh non lặp lại, chị em cần có kế hoạch chuẩn bị mang thai và chăm sóc thai kỳ thật tốt. Cụ thể là: (4)

• Chờ mang thai: Nếu từng có tiền sử sinh non, các chuyên gia Sản Phụ khoa khuyến cáo chị em nên đợi ít nhất 12-18 tháng mới cố gắng mang thai trở lại, lý tưởng nhất là sau 18 tháng. Bởi nguy cơ sinh non sẽ tăng lên khi khoảng cách giữa các lần mang thai gần nhau và thấp hơn khi khoảng cách giữa các lần mang thai cách xa nhau.
• Đặt lịch khám thai: Hãy đặt lịch khám ngay khi biết mình có thai, cũng như tuân thủ đầy đủ lịch hẹn theo dõi thai kỳ được bác sĩ chỉ định.
• Điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu càng sớm càng tốt nếu sản phụ mắc phải tình trạng này trong thai kỳ. Lý do là nhiễm trùng đường tiết niệu nếu không được điều trị hiệu quả có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện cơn chuyển dạ sớm gây sinh non.
• Ngừng hút thuốc lá: Thói quen hút thuốc lá thường xuyên là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ sinh non. Vì vậy, chị em cần ngừng hút lá khi mang thai, thậm chí bỏ thuốc lá trước khi thụ thai để giảm nguy cơ sinh non.
• Giữ cân nặng hợp lý: Thiếu cân hoặc thừa cân đều làm tăng nguy cơ gặp biến chứng, dẫn đến sinh non so với thời gian sinh dự kiến. Chị em có thể tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn chế độ ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ dưỡng chất trong thai kỳ mà không gây tăng cân.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng: Trò chuyện với chồng, gia đình hoặc bạn bè để có tinh thần thoải mái, suy nghĩ tích cực. Tránh căng thẳng, stress kéo dài làm ảnh hưởng đến thai kỳ.
• Tập luyện thể dục vừa phải: Cần lưu ý, nằm yên một chỗ không phải là biện pháp phòng ngừa sinh non. Chị em nên vận động vừa sức, tập luyện các bài tập phù hợp với sức khỏe để máu lưu thông.
• Kiêng quan hệ tình dục: Sản phụ có tiền sử sinh non cần kiêng quan hệ tình dục trong suốt thai kỳ.
• Kiểm soát tốt các bệnh lý khác: Bệnh tim mạch, huyết áp, thận, đái tháo đường… đều làm tăng nguy cơ sinh non. Thông báo với bác sĩ sản khoa khi có bệnh lý để được chăm sóc, phối hợp kiểm soát và quản lý tốt các yếu tố làm tăng nguy cơ sinh non.

Trong một số trường hợp, chị em sẽ được tư vấn áp dụng phương pháp điều trị để ngăn ngừa sinh non ở lần mang thai tiếp nếu:

• Sinh non sớm hơn tuần thứ 34 của thai kỳ ở lần mang thai trước.
• Vỡ nước ối ở lần mang trước hoặc hiện tại trước tuần thứ 37 của thai kỳ.
• Cổ tử cung ngắn.
• Cổ tử cung bị tổn thương do phẫu thuật.

Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Bổ sung progesterone: Progesterone là một loại hormone giúp tử cung (dạ con) phát triển và giữ cho tử cung không bị co thắt sớm. Thông thường progesterone cần đưa vào âm đạo từ tuần 13 và có thể kéo dài đến 36 tuần.
• Khâu vòng cổ tử cung: Ở tuổi thai 14 tuần đến dưới 20 tuần, bác sĩ sẽ thực hiện một mũi khâu vòng ở cổ tử cung để hỗ trợ ngăn ngừa nguy cơ sinh non. Mũi khâu sẽ được cắt trước khi sinh hoặc khi vào chuyển dạ.
• Đặt vòng nâng Pessary: Được áp dụng cho những trường hợp thai lớn, quá thời điểm khâu vòng cổ tử cung.

Trong suốt quá trình mang thai, chị em sẽ được hướng dẫn cách chăm sóc thai kỳ khỏe mạnh, cũng như các dấu hiệu cảnh báo chuyển dạ sớm. Khi xuất hiện các dấu hiệu này, chị em cần nhanh chóng đến bệnh viện để được bác sĩ can thiệp xử trí kịp thời.

Mách chị em phương pháp tránh thai an toàn sau sinh non

Để có sự trì hoãn hợp lý sau sinh non, bác sĩ Quý Khoa mách chị em các phương pháp tránh thai tự nhiên và an toàn gồm:

Phương pháp cho con bú vô kinh

Cho con bú vô kinh là phương pháp tránh thai tự nhiên tận dụng hiệu quả của sữa mẹ. Khi mẹ cho con bú sẽ làm gia tăng nồng độ prolactin trong máu, ngăn chặn sự rụng trứng, nhờ đó ngăn ngừa việc mang thai.

Theo Kennedy (1998), phương pháp cho con bú vô kinh cho hiệu quả lên đến 98% trong vòng 6 tháng đầu tiên cho con bú. Khuyến khích mẹ sau sinh cho con bú ngay trong 1 giờ đầu và bú mẹ hoàn toàn, trong suốt 12 tháng đầu đời của trẻ. Nếu mẹ bận công việc không thể cho con bú hoàn toàn, bé chỉ bú mẹ buổi tối và đêm, hoặc mẹ không cho con bú thường xuyên, mẹ có kinh nguyệt trở lại… cần kết hợp thêm phương pháp tránh thai khác.

Các phương pháp tránh thai khác

• Bao cao su: Có hai loại bao cao su là loại dành cho nam giới và nữ giới, tuy nhiên loại cho nữ giới ít phổ biến hơn. Bao cao su có thể sử dụng ngay lập tức ở mọi thời điểm, ngoài tác dụng ngừa thai còn ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục và không ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ.
• Vòng tránh thai: Phương pháp này sử dụng khi mẹ có kinh nguyệt trở lại. Có hai loại tránh thai là vòng chứa đồng và vòng nội tiết, có tác dụng lên đến 5 – 10 năm năm mà không ảnh hưởng sữa mẹ.
• Thuốc ngừa thai chỉ chứa progestin: Sử dụng khi mẹ có kinh nguyệt trở lại, uống viên thuốc đầu tiên lúc có kinh nguyệt và uống liên tục mỗi ngày theo thứ tự trên vỉ thuốc. Tuy nhiên, thuốc chống chỉ định cho những trường hợp dị ứng với thuốc, hoặc mẹ có bệnh lý suy gan, suy thận, viêm tắc tĩnh mạch, bệnh lý về máu…

Để có một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh sau tiền sử sinh non, ngoài việc lên kế hoạch chăm sóc sức khỏe tốt, chị em cần lựa chọn cơ sở y tế hội tụ các chuyên khoa Sản khoa – Nhi sơ sinh giỏi.

Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, phối hợp chặt chẽ cùng nhiều chuyên khoa trong bệnh viện như Trung tâm Sơ sinh, khoa Nhi, Trung tâm Tim mạch, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh… nhằm lên kế hoạch chặt chẽ cho mọi tình huống xảy ra, có can thiệp xử trí kịp thời, đảm bảo an toàn, mẹ tròn con vuông.

Để đặt lịch hẹn thăm khám và tư vấn với các chuyên gia Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị em vui lòng liên hệ đến:

Hy vọng những thông tin bổ ích trên đây đã giúp chị em nắm được sau sinh non bao lâu nên có thai lại. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, chị em có thể liên hệ đến hotline Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các chuyên gia giỏi tư vấn và hỗ trợ!